O’zbekistоnning eng yangi tаriхi

Internet sаytlаri:
1.www.ziyonet.uz.
2.www.edu.uz.
3.www.google.uz.
4. www.gov.uz.


15-Mavzu. O'ZBEKISTON RESPUBLIKASINING XALQARO REYTING VA INDEKSLARDAGI ROLI VA NUFUZINI OSHIRISH


Reja:
1. O'zbekiston Respublikasining xalqaro reyting va indekslardagi mavqeini oshirishning huquqiy asoslari.
2. O'zbekiston Respublikasining jahon miqyosidagi qiyofasini yangilash.
3. O'zbekiston Respublikasi xalqaro reytinglarda.


1.O'zbekiston Respublikasining xalqaro reyting va indekslardagi mavqeini oshirishning huquqiy asoslari.

Xalqaro reytinglar va indekslar jahon hamjamiyati tomonidan dunyodagi institutsional muhit sifatini baholashda iqtisodiy rivojlanishning asosiy sharti sifatida qabul qilingan vositadir. Ular nafaqat ekspertlar, balki davlatlar darajasida islohotlar va ijtimoiy-iqtisodiy siyosat mezonlari sifatida ham qo'llaniladi. Mamlakat kelgusi yillarda ko'plab ustuvor reytinglarda ko'tarilayotgani mamlakatimizda xalqimiz farovonligini yuksaltirish, jamiyatda ochiqlik va oshkoralikni ta'minlash borasida amalga oshirilayotgan ishlarning muhim samarasidir.

Ayni paytda, xalqaro tashkilotlar va reyting agentliklari iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, huquqiy va boshqa sohalarda mamlakatlar va kompaniyalarni baholaydigan 100 dan ortiq xalqaro reyting va indekslarni amalga oshirmoqda.
Mamlakatlarning reytinglari xalqaro reyting agentliklari tomonidan quyidagi 3 ta asosiy yo'nalishda baholanadi:
1. Xalqaro standartlarga muvofiq boshqariladigan mamlakatlar statistik ma'lumotlari;
2. Jamoatchilik va biznes hamjamiyati (investorlar) o'rtasida o'tkazilgan so'rov natijalari);
3. Uchinchi tomon fikrlari (mustaqil mutaxassislar va ekspertlar). Xalqaro reytinglar dunyoning iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, huquqiy va boshqa sohalaridagi statistik ma'lumotlar va so'rovlarni hisobga olgan holda ishlab chiqilmoqda. Ob'ektiv (faktlar, raqamlar) va sub'ektiv (shaxsiy) omillar bu muhim rol o'ynaydi.
O'zbekiston Respublikasi uchun ustuvor xalqaro reytinglarni belgilashdan asosiy maqsad xalqimiz farovonligini oshirish va xalqaro reyting va indekslardagi islohotlar samaradorligini mustaqil baholashdan iborat. 2017-2019-yillarda O'zbekiston Respublikasi Prezidentining farmon va qarorlari bilan iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy va huquqiy sohalarni qamrab oluvchi, shuningdek, xorijiy mamlakatlar, investorlar va moliya institutlari tomonidan yuqori baholangan 24 ta ustuvor xalqaro reyting va indekslar belgilandi. Bundan tashqari, vazirlik va idoralarda reytinglar va indekslar bilan ishlashni muvofiqlashtirish bo'yicha komissiya tuzildi, moliya vazirligi esa muvofiqlashtiruvchi organ etib tayinlandi.
2017-2021-yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha harakatlar strategiyasini amalga oshirish doirasida xalqaro maydonda mamlakatning ijobiy nufuzini shakllantirish, xalqaro reytinglarda O'zbekiston Respublikasining pozitsiyasini xolis va to'g'ri baholashni ta'minlash bo'yicha aniq maqsadli ishlar amalga oshirildi. Aholi farovonligini ta'minlashda O'zbekistonning ustuvor xalqaro reytinglardagi mavqeini oshirish muhim ahamiyat kasb etadi. Davlat organlarining faoliyati ushbu reytinglar va indekslarni baholash talablari va mezonlaridan kelib chiqqan holda amalga oshirilishi kerak.
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 13-iyuldagi "Jahon banki va "biznes yuritish" xalqaro moliya korporatsiyasining yillik hisobotida O'zbekiston Respublikasining reytingini yanada yaxshilash chora-tadbirlari to'g'risida "gi qaroriga muvofiq Jahon banki va" biznes yuritish "xalqaro moliya korporatsiyasining hisobotida O'zbekiston Respublikasining ko'rsatkichlarini yaxshilash bo'yicha"yo'l xaritasi" tasdiqlandi.
2019-yil 25-fevral kuni O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "O'zbekiston Respublikasining xalqaro reyting va indekslardagi mavqeini oshirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi qarori qabul qilindi. 2019-yilda ustuvor xalqaro reyting va indekslarga biriktirilgan qator vazirlik va idoralarda ixtisoslashtirilgan tarkibiy bo'linmalar tashkil etildi, shuningdek, Jahon banki, BMT taraqqiyot dasturi, Jahon iqtisodiy forumi, xalqaro reyting agentliklari kabi reyting tashkilotlari bilan aloqa yo'lga qo'yildi.
Jarayonning samaradorligi va natijadorligini ta'minlash uchun xalqaro reyting maslahatchilari va ekspertlar bilan yaqin hamkorlik yo'lga qo'yilgan, ustuvor xalqaro reyting va indekslarda O'zbekistonning pozitsiyasini aks ettirish va yanada yaxshilash bo'yicha ishlab chiqilgan tadbirlar rejalari bo'yicha ishlar olib borilmoqda:
- vazirlik va idoralarning tashabbuskorligini oshirish;
-OECD, siyosiy-huquqiy reytinglar, Jahon banki davlat boshqaruvi iqtisodiy reytinglari va indikatorlarini mamlakat tavakkalchiliklarini tasniflash tizimida O'zbekistonning pozitsiyasini yaxshilash;
- O'zbekistonning global raqobatbardoshlik indeksidagi pozitsiyasini aks ettirish;
- O'zbekiston iqtisodiyotining raqobatbardoshligini oshirish va xususiy sektorda raqobatni kuchaytirish.
2019-yil 7-mart kuni O'zbekiston Respublikasining iqtisodiy va siyosiy-huquqiy reyting va indekslardagi mavqeini yaxshilash, mutasaddi vazirlik va idoralar faoliyatini samarali muvofiqlashtirish, mamlakatimizning xalqaro maydondagi nufuzini yanada oshirish, xorijiy reyting agentliklari bilan tizimli asosda hamkorlikni amalga oshirish maqsadida, vakolatli davlat organlari rahbarlarining yuklatilgan vazifalarning o'z vaqtida va sifatli bajarilishi yuzasidan shaxsiy mas'uliyatini kuchaytirish maqsadida O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "O'zbekiston Respublikasining xalqaro reyting va indekslardagi mavqeini yaxshilash chora-tadbirlarini tizimlashtirish to'g'risida"gi farmoni qabul qilindi.
Farmonga muvofiq ustuvor xalqaro reytinglar va indekslar bilan ishlashni muvofiqlashtirish bo'yicha komissiya tuzildi, O'zbekiston Respublikasi moliya vazirligi tuzilmasiga xalqaro reyting va indekslar bilan ishlash uchun mas'ul bo'lgan O'zbekiston Respublikasi moliya vazirining o'rinbosari lavozimi kiritildi, O'zbekiston Respublikasi moliya vazirligi tuzilmasida boshqaruv xodimlarining qo'shimcha soni 10 ta bo'lgan xalqaro reyting va indekslar bilan ishlash boshqarmasi tashkil etildi va uni yuqori malakali kadrlar bilan
Adliya vazirligining xalqaro reyting va indekslar bilan ishlash boshqarmasi va boshqaruvi komissiyaning ishchi organlari hisoblanadi, xalqaro reyting va indekslar bilan ishlash bo'yicha mas'ul vazirlik va idoralarning samarali faoliyatini tashkil etadi, zarur ma'lumotlarni umumlashtiradi va bu borada quyidagi vazifalarni amalga oshiradi.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev tomonidan 2020-yil 2-iyunda imzolangan "O'zbekiston Respublikasining xalqaro reyting va indekslardagi mavqeini yaxshilash, shuningdek, ular bilan davlat organlari va tashkilotlarida tizimli ishlashning yangi mexanizmini joriy etish to'g'risida" gi Farmon bu boradagi ishlarni yangi bosqichga ko'tarishga xizmat qiladi. Farmonga muvofiq xalqaro reyting va indekslar bilan ishlash bo'yicha Respublika kengashi tashkil etildi. Keyingi 3 yilda mamlakatimizda xalqaro reyting va indekslarda O'zbekistonning pozitsiyasini yaxshilashga qaratilgan kompleks chora-tadbirlar amalga oshirilib, tegishli tashkiliy-huquqiy baza yaratildi.
Inson huquqlarini himoya qilishni kafolatlash, aholining turmush darajasini oshirish, iqtisodiy faoliyat erkinligini ta'minlash, sud-huquq sohasidagi moddiy va protsessual me'yorlarni takomillashtirishga qaratilgan islohotlar mamlakatimizning xalqaro reyting va indekslardagi ko'rsatkichlarining oshishiga olib kelmoqda. Xususan, keyingi to'rt yilda meros fondining "iqtisodiy erkinlik indeksi" da mamlakatimiz 52 pozitsiyaga, "logistika samaradorligi indeksi" 19 pozitsiyaga, Jahon bankining "biznes yuritish indeksi" 18 pozitsiyaga ko'tarildi. Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti "mamlakat tavakkalchiliklari tasnifi" reytingida O'zbekiston 6 guruhdan 5 ta mamlakat xavf guruhiga ko'tarildi.
Mazkur Farmonning yana bir muhim jihati shundaki, 2020-yilning 1-oktabrigacha "O'zbekiston Respublikasi xalqaro reytinglarda" yagona Internet portalining ishga tushirilishi bu boradagi tizimli va shaffof faoliyatni ta'minlashga qaratilgan.