13-
MAVZU: O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASINING XALQARO
REYTING
VA INDEKSLARDAGI O‘RNI VA NUFUZINING ORTIB BORISHI.
Reja:
1.
Xalqaro reyting va indekslar haqida ma’lumot, ularning dunyodagi
ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarga ta’siri.
2.
O‘zbekiston Respublikasining xalqaro reyting va indekslardagi o‘rnini
yaxshilash borasidagi davlat siyosati, qabul qilingan huquqiy-normativ hujjatlar.
3.
O‘zbekiston Respublikasining xalqaro reyting va indekslardagi o‘rnini
oshirish borasida olib borilayotgan chora-tadbirlar.
1.
Xalqaro reyting va indekslar haqida ma’lumot, ularning dunyodagi
ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarga ta’siri.
Xalqaro hamjamiyatning to‘la huquqli a’zosi bo‘lgan O‘zbekiston
Respublikasi xalqaro munosabatlarda mustaqil davlat sifatida faoliyat ko‘rsatib,
mustahkam tinchlik, qurolsizlanish, o‘z hududini qurol-yarog‘lardan holi qilish,
yadroviy qurolni va boshqa ommaviy qirg‘in qurollarini yo‘qotish, suveren davlatlar
o‘rtasidagi nizo va ziddiyatlarni hal etishda kuch ishlatish va tazyiqqa yo‘l
qo‘ymaslikdan iborat bo‘lgan maqsadlarni ko‘zlagan holda tashqi siyosat olib
bormoqda.
Shu o‘rinda qayd etish kerakki, mustaqil O‘zbekiston tashqi siyosatining
asosini ochiq-oydinlik, teng huquqlilik, demokratik tamoyillarga sodiqlik,
umuminsoniy qadriyatlarini ulug‘lash, respublika ijtimoiy hayotidagi demokratik
jarayonga ta’sir qilish kabilar tashkil etadi. Shuninglek, Respublika tashqi siyosati
tinchlik va xavfsizlik uchun umumjahon e’tirof etgan ochiq yakdillik talablariga
asoslanadi.
O‘zbekiston Respublikasi jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuvi jarayonida
ko‘plab xalqaro tashkilotlarga a’zo bo‘ldi, xalqaro huquqiy tashabbuslari jahon
hamjamiyati oldida turgan mintaqaviy va global muammolarni hal etishga qaratilib,
O‘zbekiston tarixiy jihatdan qisqa bir davrda xalqaro munosabatlarni yo‘lga qo‘yish
va rivojlantirish borasida katta ishlarni amalga oshirdi.
Bu jarayonda mamlakat miqyosida amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy,
219
siyosiy va ma’naviy o‘zgarishlarni dunyo miqyosida e’tirof etilishi borasida ham
samarali ishlar qilindi va davom ettirilmoqda.
Shu o‘rinda ta’kidlash muhimki, ko‘plab xorijiy ommaviy axborot vositalarida
dunyo mamlakatlarining iqtisodiy ko‘rsatkichlari, xalqlarning turmush darajasi yoki
yashash uchun eng xavfsiz davlatlar kabi reytinglar muntazam e’lon qilib boriladi,
tahlil va taqqos qilinadi.
Inson huquqlari himoyasini kafolatlash, aholi turmush darajasini oshirish,
iqtisodiy faoliyatda erkinlikni ta’minlash, sud-huquq sohasidagi moddiy va
protsessual normalarni takomillashtirishga qaratilgan islohotlar har qanday
mamlakatning xalqaro maydondagi nufuzini oshiradi. Zero, mazkur yo‘nalishdagi
islohotlar mamlakat taraqqiyoti, xalq farovonligini belgilab beruvchi muhim
omillardan hisoblanadi.
Ammo islohotlarning ijobiy natijalari, xalqning erishgan va erishayotgan
yutuqlarini dunyo hamjamiyati e’tiboriga taqdim etish alohida chora-tadbirlarni,
maqsadli sa’y-harakatlarni talab etishini ta’kidlash kerak. Bu jarayonlarda xalqaro
reyting agentliklarining xizmati katta. To‘g‘ri, har qanday davlat ijtimoiy-iqtisodiy
islohotlarni o‘tkazar ekan, birinchi o‘rinda aholi turmushi farovonligini oshirish,
huquq va manfaatlarini ta’minlash, mamlakatning xalqaro miqyosdagi nufuzini
mustahkamlashni asosiy maqsad qilib belgilab oladi. Mamlakatlarning ana shu
iqtisodiy-ijtimoiy sohalarda erishgan yutuqlarini hamda insonlarning haq- huquqlarini
ta’minlanishi bilan bog‘liq ko‘rsatkichlarini turli reyting agentliklari baholab boradi,
ular ijobiy yoki salbiy o‘zgarishlarni aslo e’tiborsiz qoldirmaydi.
Chunki xalqaro hamjamiyatning e’tiborini tortish, xorijiy investorlarning
qiziqishini qozonish ko‘p hollarda nufuzli xalqaro reyting agentliklarining baholariga
bog‘liq bo‘ladi.
Hozirgi davrda xorijiy reytinglar xalqaro iqtisodiy munosabatlarga kuchli
ta’sir ko‘rsatuvchi o‘ziga xos omillardan biri hisoblanadi. Mustaqil ekspertlar
xulosasi aks etgan reytinglar mamlakat xalqaro imijiga, kirib kelayotgan
investitsiyalar miqdoriga katta ta’sir ko‘rsatadi. Binobarin, rivojlanib borayotgan va
o‘z iqtisodiyotiga sarmoyalarni jalb qilishdan manfaatdor bo‘lgan davlatlar mazkur
reytinglarga kirish va o‘z o‘rnini bosqichma-bosqich ko‘tarib borishga alohida e’tibor
qaratmoqda. Keyingi yillarda Sharqiy Yevropa hamda Mustaqil davlatlar
hamdo‘stligiga a’zo ayrim mamlakatlar eng nufuzli xalqaro reytinglarda yuqori
darajaga ega bo‘lish bo‘yicha maxsus dasturlar asosida ish olib borayotgani ma’lum.
Zero, har qanday chet ellik investor muayyan qarorga kelishdan avval o‘zi
qiziqayotgan davlatning iqtisodiy holati to‘g‘risidagi ob’yektiv, mustaqil baholami
sinchiklab o‘rganib chiqadi.
Qayd etish kerakki, xalqaro reytinglarni tuzuvchi agentliklar iqtisodiy va
moliyaviy ko‘rsatkichlarni baholashda turli usullardan foydalanadi. Shu boisdan
investorlar o‘z tahlillarida faqatgina bitta reyting agentligining ma’lumotlariga
tayanib qolmasdan, bir qancha reyting ko‘rsatkichlarini kompleks tahlil qilishga
harakat qiladilar. Ma’lumotlarga ko‘ra, hozir jahonda 160 dan ortiq xalqaro reyting
mavjud, ulardan 50 taga yaqini ta’sir darajasi yuqori mezonlar sirasiga kiradi. Global
220
raqobatbardoshlilik indeksi, biznesni yuritish yengilligi indeksi, Iqtisodiy erkinlik
indeksi, sanoat raqobatbardoshliligi indeksi, global innovatsion indeks, inson
salohiyati rivojlanishi indeksi, transchegaraviy investitsiyalash indikatorlari,
to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni tartibga solish indeksi, to‘g‘ridan-to‘g‘ri
xorijiy investitsiyalar uchun jozibadorlik indeksi shular jumlasidandir. Аna shu kabi
asosiy xalqaro reytinglar va indekslarda O‘zbekistonning ham munosib o‘rinlarda
bo‘lishi katta ahamiyatga ega.
Dostları ilə paylaş: |