Elektron məlumat bazalarinin yaradilmasi və Vİrtual xiDMƏt baki 2012
Yüklə 189,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- IV. Kitabxanalarda elektron sənəd mübadiləsi xidmətinin təşkil edilməsi
- V.Korporativ kitabxana - informasiya şəbəkələrinin yaradılması
- ƏDƏBİYYAT Azərbaycan Milli Kitabxanası
- Xələfov, A.
- Kitabxana işinə dair normativ
|
www.kitabxana.net saytının ünvanını yazdıqda aşağıda göstərilən şəkildəki səhifə açılır. 25 E-Kitabxana linkinə (keçid) vurduqda Azərbaycan, türk, rus, ingilis və başqa dillərdə elmi, tarixi, bədii, dini, ictimai- siyasi kitabların tam mətninin elektron variantını axtarmaq, həmçinin bu kitabları kateqoriyalar üzrə tapmaq mümkündür. Açılan səhifədə bu kateqoriyalar linklər (keçid) şəklində səhifənin sol tərəfindədir. Məsələn, aşağıda verilən şəkildən göründüyü kimi, Azərbaycan ədəbiyyatı kitab kateqoriyasının üstündən vurduqda həmin kateqoriya üzrə salınmış kitabların tam mətninin elektron variantı açılır. Əgər bu kateqoriya üzrə konkret müəllifə və ya sərlövhəyə görə axtarış aparmaq istəyiriksə, yuxarıda verilən şəkildən məlum olduğu kimi əlifba sırası ilə istənilən müəllifin və ya sərlövhənin baş hərfi üzrə axtarış aparmaq olar. 26 Göstərdiyimiz bu axtarışları həmçinin e-nəşrlər, e-uşaqlar linkinə də aid etmək olar. Portalda, eləcə də, hamını maraqlandıran kitabları kağız və elektron daşıyıcılar formatında əldə etmək imkanı var, yenicə işıq üzü görmüş kitabların reklamı, PR-ı təşkil olunur. Ölkə və xarici yazılı, İnternet, onlayn KİV-dəki ən maraqlı yazılarla vaxtaşırı tanış olmaq mümkündür. Milli və dünya elektron kitabxanalarının ünvanları, yazarların saytları, eləcə də elektron KİV-in şəbəkə ocaqları və s. elektron məlumat bazala- rını məhz buradan axtarıb tapmaq imkanı vardır. İstifadəçilərə xidmət məqsədilə yaradılan digər virtual kitabxanalarımızdan biri də www.kitab.az. saytında yerləşdiri- lən elektron kitabxana və kataloqudur. Bura Milli Kitabxananın saytından da keçid almaq olar. Bütün təhsil almaq istəyən, tədqiqat aparan, öz biliklərinin artırılmasında maraqlı olan, o cümlədən tələbə, gənc alimlər, müxtəlif sahələr üzrə mütəxəs- sislər, professor və müəllimlər, müxtəlif şirkətlərin işçiləri və digərləri, istənilən vaxtda və istənilən yerdə www.kitab.az. saytının resurslarından istifadə edə bilərlər. K itab.az. Azərbaycanın ali təhsil ocaqlarının kitabxana- larının və eləcə
də ixtisaslaşmış kitabxanaların kitab fondlarının Elektron Kataloqunu, eyni zamanda alim və mütəxəssislərin kitab, elmi iş və məqalələrindən ibarət olan Elektron Kitabxananı özündə cəmləşdirir. Elektron Kataloq oxuculara Azərbaycan kitabxanalarında olan kitablarla tanış olmaq imkanı verir. Kataloq Azərbaycan, rus, ingilis, fransız, alman, ispan və s. dillərdə 100.000 kitab haqqında məlumatı özündə cəmləşdirir. Bu kitabların sayı mütəmadi olaraq artmaqdadır. Elektron kataloqda tapılmış kitabı oxucular yalnız kitabın qarşısında göstərilmiş kitabxanadan əldə edə
bilərlər. Kitabların alınması qaydaları belədir: Kitabların axtarışı üçün “Axtarış” qrafasına hər hansı bir müvafiq söz (müəllifin
27 soyadı, kitabın adı və yaxud kitabın adında olan hər hansı bir söz) yazılır. Əgər hər hansı bir mövzu üzrə olan bütün kitablara və yaxud hər hansı bir institutda yerləşən kitablara baxmaq istəyiriksə, onda “Axtarış” qrafasını boş saxlayaraq, müvafiq mövzunu və yaxud kitabxananı seçib “Axtarış” düyməsini basırıq. Aşağıdakı şəkildən bunu aydın görmək olar. Eyni zamanda saytın imkanlarından kitab, monoqrafiya, elmi tədqiqat işləri müəllifləri və digər şəxslər də istifadə edə bilərlər. Onlara öz kitablarını elektron formada yerləşdirmək imkanı verilir. Kitabları saytda yerləşdirmək üçün, saytın
28 administratoruna müraciət edə bilərlər. Administratorla əlaqə yaratmaq üçün saytda göstərilmiş əlaqələrdən istifadə etmək olar. Saytın ana səhifəsində yuxarıda verilən linklərdən (keçid) biri əlaqələr bölməsidir. Həmin bölməni seçərkən açılan səhifəyə virtual blank salınıb. Bu blankı doldurmaqla həmin saytla əlaqə yaratmaq mümkün olur. Hal-hazırda Elektron Kitabxanada müxtəlif müəlliflərə məxsus olan 3000 material yerləşdirilmişdir və müntəzəm olaraq materialların yerləşdirilməsi davam etdirilir. Bu saytda virtual xidmətin genişləndirilməsi məqsədilə Azərbaycanın qabaqcıl ali təhsil ocaqları iştirak edirlər. Həmin təhsil müəssisələrinin siyahısına Elektron Kataloq səhifəsində
29 baxmaq olar. Eləcə də bütün ali məktəblər, aşağıda göstərilən şərtləri yerinə yetirməklə “Elektron Kitabxana Şəbəkəsi” layihəsində iştirak edə bilərlər. Layihədə iştirak etmək istəyən kitabxanalar öz üzərlərinə aşağıdakı öhdəlikləri götürməlidir- lər:
Kompyuterdə kitabxana fondunun verilənlər bazasının yaradılmasını təşkil etmək. Bütün oxucuların, həmin bazadan kitabların axtarışını həyata keçirmələri üçün kitabxanada 1 ədəd İnternet şəbəkə- sinə qoşulmuş kompyuter quraşdırmaq. Kitabxana işçilərinin kompyuter biliklərinin artırılması üçün treninqlərdə iştirakını təmin etmək. Kitabxana üçün ayrılmış
kompyuterə müvafiq
proqramların yüklənməsi və gələcəkdə nəzarət üçün İT mütəxəssisinin (informasiya texnologiyası mütəxəssisi) cəlb olunması. Virtual kitabxana xidməti göstərən kitabxanalarımız arasında universitet kitabxanalarının da əməyi böyükdür. Buna misal olaraq, Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) Elmi Kitabxa- nasını göstərmək olar. Bu kitabxana lib.bsu.edu.az saytı vasitə- silə öz oxucularını elektron kataloq və elektron kitabxana ilə təmin edir. Kitabxananın Azərbaycan dilində olan fondu tam elektron kataloqa daxil edilmişdir və bu proses hal-hazırda davam etdirilir. Kitabxanada Azəbaycan, rus və xarici dillərdə olan dövri nəşrlər, dissertasiya və nadir kitablar da elektron kataloqa daxil edilmişdir. Bu iş İRBİS-64 avtomatlaşdırılmış kitabxana-informasiya sistemi ilə həyata keçirilir. Elmi Kitabxananın elektron kataloqu ilə tanış olaq. Birinci edəcəyimiz əməliyyat lib.bsu.edu.az saytına daxil olub, ana səhifənin sağ tərəfində yerləşdirilən elektron kataloq bölməsinə keçid almaqdır.
30 Şəkildən göründüyü kimi, elektron kataloqa keçid aldıqdan sonra yeni bir səhifə açılır ki, buradan da axtarılan elm sahəsini kitablar və jurnallar keçidi vasitəsilə seçilərək açılan elektron kataloq blankı doldurulur və “axtar” bölməsinə vurulur.
Elmi Kitabxananın elektron kataloqu vasitəsilə online rejimində daha operativ axtarış imkanları, həmçinin tammətnli elektron kitabxana da yaradılır. BDU-nun Elmi Kitabxanasının elektron kitabxanası informasiyalaşmış cəmiyyətin baza prinsiplərinə: informasiyanın əmtəəyə çevrilməsinə, informasi- ya bazarının formalaşmasına, cəmiyyət üzvlərinin peşə və təhsil hazırlığının yüksəlməsinə, qlobal informasiya mühitinin yaranmasına xidmət edir.
31 Elmi Kitabxananın elektron kitabxana bölməsi saytın ana səhifəsinin sağ tərəfində yerləşdirilib və buradan elektron kitablara keçid alınır. Aşağıdakı şəkildən bunu aydın görmək olar. Beləliklə, universitet timsalında olan elektron
kitabxanalar ümumi istifadə üçün açıq olan lokal və uzaq məsafədə yerləşən paylanmış informasiya ehtiyatlarına malik- dir. Belə elektron kitabxanaların informasiya ehtiyatı rəqəmli formada hazırlanmış müxtəlif formatlı sənədlərdən ibarətdir. Bu sənədlərin bir qismi kitabxananın mülkiyyəti olub, mərkəz- ləşmiş formada elektron kitabxananın Web serverlərində top- lanmışdır və ənənəvi ədəbiyyatın elektron nüsxələrindən və kitabxana tərəfindən ödənişli və ya mübadilə üsulu ilə alınmış elektron sənəd və nəşr toplusundan ibarətdir. Uzaq məsafədə
32 yerləşən ehtiyatlara BDU-nun elmi kitabxanası tərəfindən lisenziya-“istifadə hüququ” əldə edilmiş tammətnli məlumat bazaları, həmçinin kitabxana tərəfindən seçilmiş, dəqiqliyinə və etibarlılığına zəmanət verilən “istifadə üçün açıq” olan İnternet ehtiyatları aiddir. Elektron kitabxananın informasiya ehtiyatları ilə kom- plektləşməsi, əsasən oxucu sorğusu vasitəsilə həyata keçirilir. Buna görə də oxucular azad_kurbanov@mail.ru elektron ünvanı vasitəsilə ödənilməyən informasiya tələbatları haqda məlumat verməlidirlər. BDU-nun
saytı
sərbəst fəaliyyət göstərir. İstifadəçilər bu sayta daxil olmaqla, kitabxana haqqında məlumat ala bilər. İstifadəçilərə virtual kitabxana xidməti göstərən saytları- mız təkcə ölkəmizdə olan virtual kitabxanalarla deyil, eləcə də dünya kitabxanalarının məlumat bazaları ilə də əlaqə yaradır. Bu kitabxanaların məlumat bazalarına saytlarımızdan keçid almaq olar. Bunu Milli Kitabxananın saytının timsalında göstərmək olar.
“Dünya kitabxanaları internetdə” linki (keçid) vasitəsilə dünya kitabxanalarına keçid alıb, onların elektron kataloqunda və elektron kitabxanasında axtarış aparmaq olar. 33 Məsələn, dünya kitabxanaları linkindən (keçid) iqtisadi əməkdaşlıq təşkilatına üzv ölkələrin Milli Kitabxanalarından İran Milli Kitabxanasına keçid alınıb. Eyni ilə bu əməliyyatı digər ölkələrə keçid almaqla etmək olar.
34 Ana səhifənin aşağı hissəsində Avropa (The European Library) və Azərbaycan kitabxanalarının məlumat bazalarını görmək olar. Buradan Avropa və Azərbaycan kitabxanalarının məlu- mat elektron bazalarına, elektron kataloqlarına və elektron kitabxanalarına keçid almaq olar. Beləliklə, elektron kitabxanaların yaradılması informa- siya xidmətinin məlumat bazalarında axtarışın sürətli və keyfiyyətli aparılmasına, bunun da nəticəsində istifadəçilərin sayının artmasına səbəb olur. Şəhər, rayon və kənd kitabxana mütəxəssislərinə tövsiyə kimi deyə bilərik ki, imkan daxilində kompyuter vasitəsilə İnternetə çıxış olmasa da, öz məlumat bazalarını yarada bilər- lər. Onlar ilk olaraq öz rayon və şəhərləri haqqında: “Rayon və şəhərin tarixi”, “Tarixi abidələrimiz”, “Görkəmli şəxsiyyətləri- miz”, “Milli Qəhrəmanlarımız” və s. adlı məlumat bazalarını yaratmağa cəhd göstərə bilər, kitabxananın aldığı yeni kitab- ların siyahısını kompyuterdə oxuculara təqdim etməklə “Yeni kitablar” bazasını yaratmış olarlar. Buna misal olaraq Lerik və Yardımlı rayon Mərkəzi Kitabxanalarında “Ətraf mühit”, “Uzunömürlülər” məlumat bazalarının yaradılması və kitabxa- naların veb-saytına əlavə edilməsi, Azərbaycanın regionları üzrə “Qədim Bakı və bakılılar”, “Qədim Şuşa və şuşalılar”, “Qədim Bərdə və bərdəlilər” məlumat bazalarının yaradılma- sını və İnternet şəbəkəsində yerləşdirilməsini göstərmək olar. 35 IV. Kitabxanalarda elektron sənəd mübadiləsi xidmətinin təşkil edilməsi Dördüncü istiqamət kitabxanalarda elektron sənəd mübadiləsi xidmətinin təşkil edilməsidir. Bu xidmət oxucu sifarişini uzaq məsafədən yerinə yetirməklə kitabxanalararası elektron sənəd mübadiləsini təmin edir. Son dövrlərdə respublika kitabxanaları kitabxanalararası abonement xətti ilə oxucuların müxtəlif elm sahələri üzrə sorğularını təmin etmək üçün yaradılmış digər sahəvi mərkəz- lərin də sifarişlərini ödəməyə çalışır. Kitabxanaçının kitabxa- nalararası abonement xətti ilə alınan kitabı istifadə etmək üçün öz oxucusuna verərkən onu hər cəhətdən məlumatlandırması vacibdir. Müasir şəraitdə kitabxanalararası abonement xidmətinə alternativ xidmət növü kimi elektron sənəd göndərişi xidməti yaradılmışdır. Bu xidmət növü vasitəsilə kitabxanalar operativ tammətnli informasiya mübadiləsi edir, oxucular isə öz infor- masiya tələbatını uzaq məsafədən ödəyə bilirlər. Elektron sənəd göndərişi ödənişli xidmət növü olmaqla kitabxanaya əlavə maliyyə vəsaitlərinin daxil olmasını təmin edir. Ödənişin miqdarı sifarişin xarakterindən və göndəriş növündən asılı olaraq bazar münasibətləri ilə tənzimlənir. Nəzərə çatdıraq ki, M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanasında kitabların internetlə sifariş edilməsi ger- çəkləşdirilmişdir. Sifarişçi kitabxanaya gəlmədən öz sifarişini kitabxananın elektron ünvanına göndərməklə bir saat ərzində həmin kitabın fondda olub-olmadığı barədə cavab ala bilər. Bu cür xidmət sistemi oxucuya operativ informasiya təqdim etmək və vaxta qənaət etmək üçün çox əlverişlidir. Bu metod dünyanın bir çox böyük kitabxanalarında tətbiq edilir.
36 2008-ci ilin mart ayından etibarən oxuculara xidmət növünün keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə “Məsafədən sifariş” (Virtual) bölməsi fəaliyyətə başladı. Kitabxananın saytına (www.anl.az ) daxil olmaqla bölmə haqqında məlumat almaq olar. Kitabxananın üzvü olan hər bir oxucu bu xidmət vasitəsilə kitabxanaya gəlmədən, iş və ya yaşayış yerindən ayrılmadan İNTERNET vasitəsilə kitab, jurnal və qəzet sifariş verə bilər. Sifarişlər bazar ertəsindən başqa hər gün saat 10:00- dan 16:00-dək qəbul olunur. Oxucular sorğularına uyğun ədəbiyyatı sifariş edir və sifarişləri 2 saat müddətinə yerinə yetirilir. Şifrəsi oxucuya məlum olmayan kitabları isə bir gün əvvəl sifariş vermək lazımdır. Elektron kataloqdan istifadə qaydasını da saytdan öyrənə bilərlər. Bu xidmətlə elmi işçilər istisna olmaqla hər oxucu 5 nüsxədən artıq kitab sifariş verə bilməz və sifarişlər 3 gün müddətinə saxlanılır. Üç dəfə sifariş verib kitabxanaya gəlməyən oxucudan bir daha sifariş qəbul olunmur. Qəzetlərin sifarişi həmin gün üçün etibarlıdır. Kitabxananın ümumi qaydasına uyğun olaraq ədəbiyyatın kitabxanadan kənara çıxa- rılması qadağandır. 2010-ci ilin mart ayından etibarən kitabxanada olmayan ədəbiyyatı Rusiya Dövlət kitabxanasından KAA (kitabxanalar- arası abonement) bölməsi vasitəsilə sifariş etmək olar. Kitabxanalararası abonement bölməsindən kitabxananın işçiləri, oxucular, Bakı, Sumqayıt, Abşeron rayon MKS-i və digər təşkilatlar istifadə edirlər. M.F.Axundov adına Milli Kitabxananın Elektron informasiya xidməti və KAA şöbəsi oxuculara təqdim etdiyi virtual xidmət vasitəsilə rayon və şəhər MKS-lərinin fondunda olmayan ayrı-ayrı kitablardan (bədii ədəbiyyat istisna olmaqla) müəyyən hissənin, fəslin, dövri və ardı davam edən nəşrlərdə, elmi
əsərlərdə, məcmuələrdə dərc olunmuş məqalələrin elektron versiyasının yerlərə çatdırılmasını həyata keçirir.
37 Sifarişlər üçün orders@anl.az elektron ünvanına müraciət edilir. Xidmət ödənişsizdir. Milli Kitabxanada olmayan kitabların, dissertasiyaların elektron variantı sifarişlə (sifariş pulludur) Rusiya Dövlət Kitabxanasından da əldə edilə bilər. Bu əməliyyatı əyani surətdə təqdim edək. Əvvəlcə Milli kitabxananın www.anl.az saytına daxil oluruq, daha sonra açılan səhifənin sol tərəfindən virtual sifariş linkinə (keçid) vururuq. Bu əməliyyatı yerinə yetirdikdən sonra virtual sifariş edəcəyimiz səhifə açılır. Buradan istədiyimiz kitab və ya dövri mətbuat materialını seçmək üçün link gəlir.
38 Seçilən materialın kitab, jurnal və ya qəzet olmasını təsdiqləmək üçün istədiyimizin üstündən vururuq və oxucunun özü haqqında yəni, adı, soyadı, oxucu biletinin nömrəsi, kitab haqqında məlumatlar, kitabxanaya gələcəyi vaxt və s. məlu- matları doldurmaq üçün blank açılır. Bu forma aşağıdakı şəkil- də olduğu kimidir.
39 Blankı doldurduqdan sonra “yolla” düyməsinə vurur və sifarişin cavabını gözləyirik. Müasir dövrdə kitabxanalarda oxuculara elektron kitab- xanaların yaradılmasında baza rolunu oynayan elektron sənəd göndərişi xidmətini təşkil etmək üçün İnternetə qoşulmuş kom- pyuter, faks-modem, telefon rabitəsi, skaner və printerin olması kifayətdir. Bu iş növlərini geniş işıqlandırmaqda məqsədimiz İnter- netə çıxışı olan bütün rayon və şəhər kitabxanalarının oxucula- rın sorğularına hərtərəfli cavab vermək üçün Milli Kitabxanaya müraciət edə bilmələrini təmin etməkdir. V.Korporativ kitabxana - informasiya şəbəkələrinin yaradılması Kitabxana proseslərinin kompyuterləşdirilməsi üçün beşinci istiqamətin yəni, korporativ kitabxana-informasiya şəbəkələrinin yaradılmasının həyata keçirilməsi məqsədəuyğun hesab edilir. Çünki hazırda rayon və şəhər kitabxanalarının çoxu maliyyə vəsaitinin olmaması üzündən AKİS proqramları- nı əldə edə bilmirlər. Onlar korporativ kitabxana-informasiya şəbəkəsinə qoşulmaqla özlərinin elektron kataloqunu, elektron kitabxanasını yarada və oxucularının təlabatına cavab verə bilərlər. Korporativ kitabxana-informasiya şəbəkəsi paylanmış şəkildə ərazi cəhətdən uzaq məsafədə yerləşən ayrı-ayrı kitab- xanaların birgə istifadə edə biləcəkləri kompyuter informasiya şəbəkəsidir. Korporativ şəbəkə kitabxanaların könüllülük prinsipi əsasında yaradılmalıdır. Korporativ kitabxana-informa- siya şəbəkələri kitabxana xidmətinin keyfiyyətinin yüksəldil- məsini və cüzi maliyyələşmə şəraitində yeni informasiya xid- mətinin tətbiqini, həmçinin toplu kataloqların idarə olunması zamanı qüvvələrin birləşdirilməsini, elektron sifariş və göndə- riş xidmətlərindən istifadəsini və s. təmin edir. 40 Elektron sənədlərin və digər resursların istifadəsi üçün ilk növbədə kitabxananın İnternetlə geniş əlaqələndirilmiş elektron kitabxanası və ya heç olmasa, inkişaf etmiş lokal kompyuter şəbəkəsi olmalıdır. Sonuncu deyilən halda kitabxana məsafə- dən ötürülə bilən informasiya resursları ilə komplektləşdirilə bilməz, ancaq optik və digər tip disklərdə yazılan kitablar, jurnallar və profilə uyğun olan məlumat bazaları ilə komplekt- ləşdirilə bilər. Digər tərəfdən, əlaqədar kitabxanada nadir və qiymətli nüsxələr (milli ədəbiyyat) rəqəmləşdirilmiş formata keçirilə, yəni skaner olunub, elektron kitabxanaya daxil edilə bilər. Bu da elektron sənədlərlə komplektləşdirmənin daxili mənbəyi hesab olunur. Optik və digər tip disklərdə buraxılan elektron nəşrlər və məlumat bazaları nəşriyyatlardan və digər əlaqədar təşkilatlardan adi çap əsərləri kimi pul köçürmə yolu ilə alına bilər. Elektron sənədlərin və digər əlaqədar resursların (məsələn, biblioqrafik məlumat bazaları, elektron kataloqlar, web saytlar və s.) əsas komplektləşdirmə mənbəyi İnternet resurslarıdır. Bu texnologiyadan istifadə etdikdə tez-tez yeni- ləşdirilən, əlavələr edilən və pulsuz yayılan elektron sənəd növlərinin komplektləşdirilməsi əlverişli deyil. Belə halda əla- qədar elektron sənəd növünün və massivinin vaxtaşırı aktuallaşdırılmasını həmin resursu istehsal etmiş (hazırlamış) qurumun öz üzərinə qoymaq, resursa dair biblioqrafik və ünvan məlumatlarını isə ya kitabxananın məxsusi elektron katalo- quna, ya da registrinə (istifadə üçün tövsiyə olunan informasiya resurslarının siyahısı) daxil etmək daha məqsədəuyğundur. Müasir şəraitdə informasiya cəmiyyəti kitabxanalar qarşısın- da, cəmiyyətin hər bir üzvünü informasiya ilə təmin etmək və artan sorğuları operativ şəkildə ödəmək üçün yeni tələblər qoyur. Bu isə ənənəvi kitabxana xidmətləri içərisində lazımi xidmətləri saxlamaqla yanaşı, yeni xidmətlərdən və texnologi- yalardan istifadə etməyə, elektron kataloq və elektron kitab- xana yaratmağa, bir sözlə, kitabxanaların müasirləşdirilməsini zəruri edir. 41 ƏDƏBİYYAT Azərbaycan Milli Kitabxanası [Mətn]: kataloq /tərt. G.Səfərəliyeva; red. və burax. məs. K.Tahirov.- Bakı, 2009.- 55, [5] s.
xana işinin əsas inkişaf istiqamətləri [Mətn]: (mülahizələr, tək- liflər və proqnozlar) /A. Xələfov.- Bakı, 2006.- 106 s.
əsasları [Mətn]: dərslik /A.Xələfov, A.Qurbanov.- Bakı, 2007.- 199 s.
işi [Mətn] /A. Xələfov.- Bakı, 2006.- 312 s. Kitabxana işinə dair normativ aktlar: Qanun və qanun qüvvəli normativ hüquqi sənədlər toplusu [Mətn] /tərt. ed. K.M.Tahirov.- Bakı, 2004.- 52 s.
Elm və təhsilin informasiya təminatı sistemləri [Mətn]: monoqrafiya /V.Qasımov.- Bakı: Elm, 2005.- 116 s. Rüstəmov, Ə. Avtomatlaşdırılmış kitabxana informasiya sistemləri və şəbəkələri [Mətn]: monoqrafiya /Ə.Rüstəmov, N.Mustafayeva.- Bakı, 2007.
Yüklə 189,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|