“PEDAGOGS” international research journal ISSN: 2181-4027 _SJIF: 4.995 www.pedagoglar.uz
Volume-25, Issue-1, January - 2023 85 3)sog’lomlashtirish va badantarbiya tadbirlari;
4) mustaqil xarakat faoliyati va boshqalar.
O’qituvchining e’tibori ana shu shakllar orqali, o’z yosh imkoniyatlariga ko’ra ongli
va faol harakat qiluvchi, o’zini erkin tuta oladigan, o’ziga bo’lgan ishonchni namoyon
etuvchi, harakat ko’nikmalarini muvaffaqiyat bilan o’zlashtiradigan, hayotda
uchraydigan qiyinchiliklardan cho’chimay, ularni bartaraf qila oladigan, doimo ijodiy
izlanishdagi bolani tarbiyalashga yo’naltirilgan bo’ladi.
Jismoniy tarbiya tizimi umumiy tarbiya tizimining tarkibiy qismi hisoblanadi.
Uning g’oyaviy, ilmiy, uslubiy dastur-normativ asoslari, shuningdek, fuqarolar
jismoniy tarbiyasini amalga oshiradigan va nazorat qiladigan tashkilot hamda
muassasalari mavjud. Jismoniy tarbiyaga belgilangan bir tizim asosida yondashilsagina
undan ko’zlangan maqsadlarga, mo’ljallangan natijalarga erishish mumkin. Jismoniy
tarbiya tizimi deganda, jismoniy tarbiya vositalari, uslublari, jismoniy tarbiyani tashkil
etish va o’tkazish shakllari, shu vositalarning jamiyat kishisini har tomonlama
rivojlantirishdagi maqsadlariga mos kelishi tushuniladi. Jismoniy tarbiya tizimining
paydo bo’lishi va rivojlanishini jamiyatning ehtiyoji, moddiy ishlab chiqarish
darajasining rivojlanishi, jismoniy tarbiyani uyushtirish shakllari hamda ilg’or amaliy
tajribani umumlashtirish kabi tushunchalar belgilaydi.
Jismoniy tarbiya mashg’ulotlari uchun mashqlarni to’g’ri tanlash, milliy va
zamonaviy o’yinlar hamda mashqlardan samarali foydalana bilish bolalarning
salomatligiga ijobiy ta’sir ko’rsatishi mumkin. Sog’lomlashtirishga yo’naltirilganlik
prinsipi doimiy tibbiy pedagogik nazoratni, shug’ullanuvchilarning o’z-o’zini nazorat
qilishini ko’zda tutadi.
Maktabning umumiy yillik rejasida o’quv kuni rejimidagi sog’lomlashtirish-
badantarbiya tadbirlari aks ettiriladi. Masalan, mashg’ulotgacha o’tkaziladigan
badantarbiya bo’lsa, uning o’tkazilish joyi, davom etish vaqti, o’tkazish tartibi,
mashg’ulotni boshqarish, majmua tuzuvchi shaxs, bu tadbirda maktab pedagogika
jamoasining ishtiroki ko’zda tutiladi. Tanaffuslarni tashkil etishda dam olish,
bolalarning ovqatlanish tartibi, ommaviy jismoniy tarbiya va sport tadbirlari
belgilanadi, tanaffuslarni tashkil etish va o’tkazishga javobgar shaxslar tayinlanadi.
Rejada, shuningdek, darslarda badantarbiya daqiqalarini tashkil etish va o’tkazish
tartibi ko’zda tutiladi hamda namunali mashqlar majmuasini kim tayyorlashi
ko’rsatiladi. Sinfdan tashqari ish bo’yicha rejada, avvalo, to’garak yoki jismoniy
tarbiya jamoasiga aloqador bo’lgan barcha narsa: sinflarda badantarbiya tashkilotchisi
va maktab kengashi qachon saylanishi, badantarbiya to’garagini kim boshqarishi,
qanday sport sho’balari tashkil etilishi, sho’ba mashg’ulotlari qayerda va qachon
bo’lishi aks etadi. Rejada sport musobaqalari, sayrlar, safarlar, o’yinlar ko’zda tutiladi.