Proceedings of International Scientific Conference on Multidisciplinary Studies Hosted online from Moscow, Russia Date: 11
th
March, 2023
ISSN: 2835-5733 Website: econferenceseries.com
32 | P a g e
Shunday qilib, bulutli tashuvchidagi imzo - bu elektron imzoni yaratish, tekshirish
va ushbu funktsiyalarni boshqa tizimlarning biznes jarayonlariga integratsiya qilish
imkoniyatlariga tarmoq orqali kirishni ta'minlaydigan hisoblash tizimi hisoblanadi.
Bundan tashqari, elektron hujjat aylanishi ishini tartibga soluvchi va hujjatlarga
qo‘yiladigan talablarni nazarda tutuvchi qo‘shimcha huquqiy hujjatlar ishlab
chiqildi. Shuningdek, standart elektron imzo bilan ishlashda O’zbekiston fuqoralik
kodeksining talablari ham hisobga olinadi, bu malakali imzoning yuridik kuchini
belgilaydi va uni qo'lda yozilgan imzoga tenglashtiradi. Biroq, elektron raqamli
imzo ma'lumotlarini saqlash uchun bulutli texnologiyalardan foydalanish jarayonlari
va qoidalarini tavsiflovchi yagona standart mavjud emas.
Shunday qilib, O’zbekistonda
elektron imzoni qo'llash sohasida bulutli
texnologiyalardan foydalanish bo'yicha me'yoriy-huquqiy baza shakllanmagan
bo'lsada, "Elektron imzo to'g'risida"gi qonunga o'zgartirishlar kuchga kiritish joyiz,
ular tashkilotlarda, yakka tartibdagi tadbirkorlarda va notariuslarda elektron imzo
olish va ular bilan ishlashning yangi qoidalarini joriy etilishi kerak. Aynan shular
o'zgartirishlar barcha tashkilotlarga, sertifikatlashtirish markazlariga (keyingi
o'rinlarda UNICOM deb yuritiladi) bulutli muhitda elektron imzolar berishni
najoratlaydi. Endi imzoni faqat jismoniy tashuvchida shaxsan soliq idorasida yoki
ba'zi UNICOM filyallaridan olish yo’lga qo’yilish mumkin, elektron imzo berish
huquqi uchun akkreditatsiya va litsenziya huquqlari berilish kerak.
Ochiq manbalarda qonun hujjatlarida o'zgarishlar sabablari haqida ma'lumot yo'q.
Shuning uchun, sabablar nima ekanligini tushunish uchun siz bulutli raqamli
imzolardan foydalanish muammolarini tushunishingiz kerak.
Shunday qilib, "bulutli" elektron raqamli imzosining - bu yaqinda O’zbekistonda
paydo bo'lgan yosh texnologiya. Elektron imzolar bilan barcha operatsiyalar uzoq
serverda amalga oshiriladi va sertifikatlar ham uzoqdan kalitlar saqlanadi. Shu bilan
birga, qonunlarda, xususan, 14.01.2023
yilda "elektron raqamli imzoda" qonuni
moddalarida bulut imzolari qayd etilmagan. Amalda, u asosiy vositada saqlanadigan
oddiy elektron imzo bilan tenglashtirilgan, ammo bulutli imzolarning huquqiy holati
o'rnatilmagan.
"Bulutga" boshqa tizimni tarjima qilishda
asosiy muammo bu ma'lumotlarni qayta
ishlash yoki saqlash uchun bulut xizmatiga yetkazish bilan bog'liq axborot
xavfsizligi. Agar ilgari ushbu ma'lumotni himoya qilinmagan elementlari ya'ni