Tashkil etishning ahamiyati

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 8 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
663 
w
www.oriens.uz
September 
2021
 
sifatida emas, balki ularning tabiiy sharoitida, u yoki bu turdagi "hamjamiyat" 
elementlari sifatida ko'rinadi. Bu o'quvchiga hayotdagi narsalar va hodisalar 
o'rtasidagi haqiqiy munosabatni to'g'ri vizual tarzda aks ettiradi. 
MUHOKAMA VA NATIJALAR 
Bilim oluvchi o'quvchi yoki talabalar tomonidan o'zlashtirilgan bilimlarni 
konkretlashtirish bilan doimiy ravishda chambarchas bog'liq holda, ularning ongida 
yana bir ish - ob'ektlar va hodisalarni bevosita kuzatish asosida maksimal aniqlik 
bilan yangi bilimlar tahlil qilinadi. Ekskursiyaning maqsadi, bu oson yurish emas, 
talabalar undan ozmi-ko'pmi muntazam ravishda olingan tizimli bilimlarning bir 
qismi bilan qaytishlari kerak. Bir necha ekskursiyalar natijasida ular maktabda 
keyingi o'rganish natijasida mustahkamlanib, keyingi ekskursiyalar bilan yangilanib, 
juda muhim bilimlar kapitalini shakllantirishlari zarur. 
Ekskursiyada qatnashgan bilim oluvchi birdaniga odatdagi muhitni o'zgartiradi, 
ya’ni ekskursiya uni toza havoga olib chiqadi, jismoniy kuch talab qiladi va kuch 
beradi va o’rganuvchining odatiy ruhiy muhitini o'zgartiradi. Tartib-intizom boshqa 
shaklga ega bo'ladi, ekskursiya davomida uning qiziqishlari o'rtoqlar va kattalarning 
manfaatlari bilan maktabga qaraganda tez-tez va xilma-xil to'qnashadi, nihoyat, 
yurishning o'zi odatdagi kundalik maqsadlaridan farqlanadi. 
Biologiyani o’qitishda biologik ekskursiyalarni tashkil etishning ahamiyatini 
tajribada 
22-maktab o’quvchilari biologiya fanini o’qitishda
tahlil qilib ko’rdik va 
quyidagi natijalar va vazifalarni kuzatdik. O’quvchining irodasini tarbiyalashda 
ekskursiyalar juda muhim pedagogik yondashuv. Ular quyidagi vazifalarni 
muvaffaqiyatli bajardilar: 
1) o'quvchida o'z diqqat e'tiborini jamlash qobiliyati rivojlandi; 
2) o’quvchi katta mas'uliyatni o'z zimmasiga oldi va berilgan muammoni diqqat 
bilan o'rgandi;
3) o'quvchi o'zini tutishni o’rgandi va fan sohasidagi o’z tashabbusini 
rivojlantirdi: ya’ni u dadilroq, topqirroq bo'lib, natijada u faol tashabbuskorlik 
qobiliyatini va mustaqil umumiy rivojlanishida namoyon bo'ladigan shaxsiyatning 
yanada qizg'inligini rivojlantirdi. 
Ekskursiyalarning o'ziga xos xususiyati - bu tabiiy jamoalarning bir qismi 
bo'lgan tirik obyektlarni faol bilish imkoniyatidir. Darslarda olingan yovvoyi tabiat 
obyektlari haqidagi bilimlar ekskursiya davomida kengaytiriladi va chuqurlashadi. 
Relyefda harakat qilish, tabiatdagi murakkab bog'lanishlarni aniqlash, shuningdek 
tabiatdagi mavsumiy o'zgarishlarni o'rganish ko'nikmalarini shakllantirish uchun 
sharoitlar yaratilgan. Maktab o'quvchilari o'qituvchining topshirig'iga binoan 

---