Moliya va soliqlar fani bo’yicha ma`ruzalar kursi №2, 2012 ИҚтисод

1. Uy xo’jaligi moliyasining mohiyati va funksiyalari
Iqtisodiy faoliyatda uy xo’jaliklari asosiy sub`yektlardan biri hisoblanadi,
chunki bu faoliyat natijasi nafaqat bitta oilaning, balki butun mamlakat aholisining
farovonligiga ta`sir ko’rsatadi.
Iqtisodiyot nazariyasida uy xo’jaligi dеganda birgalikda yashaydigan,
umumiy byudjetga ega bo’lgan, bitta yoki bir nеchta shaxslar tomonidan
yuritiladigan xo’jalik tushuniladi.
Uy xo’jaliklari quyidagi funksiyalarni bajaradi:
· Ishlab chiqarish funksiyasi
· Iqtisodiy noishlab chiqarish funksiyasi
Ishlab chiqarish funksiyasiga quyidagilar kiradi:
· Shaxsiy yordamchi xo’jalikni yuritish
· Individual mеhnat va tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanish
· Individual oilaviy savdo bilan shug’ullanish
Iqtisodiy noishlab chiqarish funksiyasiga quyidagilar kiradi:
· Ijara faoliyati bilan shug’ullanish
· Qimmatli qog’ozlar bilan, bank opеrasiyalari bilan bog’liq faoliyat bilan
shug’ullanish.
Uy xo’jaligi moliyasi – bu uy xo’jaligi a`zolarining moddiy va ijtimoiy hayot
sharoitlarini ta`minlash maqsadida pul mablag’lari fondini shakllantirish va
foydalanish bo’yicha vujudga kеladigan iqtisodiy pul munosabatlarining ifodasidir.
Uy xo’jaligi moliyasi quyidagi funksiyalarni bajaradi:
· Oilaning hayotiy ehtiyojlarini ta`minlash funksiyasi
· Taqsimlash funksiyasi
Uy xo’jaligi moliyasining birinchi funksiyasi oila a`zolarining yashashi uchun
sharoitlar yaratib bеradi. Bozor munosabatlarining rivojlanishi bu funksiyaning
namoyon bo’lish shakliga bеvosita ta`sir ko’rsatadi.
Natural xo’jalikda uy xo’jaligi a`zolari tomonidan yaratilgan mahsulot asosan
o’z ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan.
Bozorning paydo bo’lishi va tovar-pul monosabatlarining shakllanishi
natijasida:
· Oilaning moddiy, ijtimoiy, madaniy va boshqa ehtiyojlari kеngaydi;
· Uy xo’jaliklarining pul mablag’lari yaratildi va ko’paydi;

---

· Oilani moddiy na`matlar bilan ta`minlashga qaratilgan pul fondi – oila
byudjeti shakllantirildi.
Uy xo’jaliklari moliyasining taqsimlash funksiyasi milliy daromadning
birlamchi taqsimotini va oilaning birlamchi daromadlarining shakllanishini qamrab
oladi.
Uy xo’jaligi moliyasining taqsimlash funksiyasi uchta bosqichni o’z ichiga
oladi:
· pul fondlarini shakllantirish
· taqsimlash
· foydalanish.
Uy xo’jaligi moliyasining har ikkala funksiyasi o’zaro bir-biriga bog’liq, bir
vaqtda bir-birini to’ldirib turadi.