Uliwma psixologiya kk

Qizig`iw-qoziw-jiyi bastan keshiriletug`i unamli emotsiya, ol uqiplar, bilimler, oylawlardin` 
rawajlaniwinda motivatsiyanin` en` a`hmiyetlisi esaplanadi. Qizig`iwshiliq-bul ku`ndelikli jumisti 
normal obrazda uslap turatug`in jalg`iz motivatsiya. Qizig`iwshiliq-qoziw-bul qamtip aliw, biliwge 
qushtarliq sezimi. Qizig`iwshiliq emotsiyasin seziwshi adamda izertlew, aralasiw, o`z ta`jiriybesin 
ken`eytiw, qizig`iwshiliq oyatqan adam yamasa ob`ektke jaqinlasiw tilegi payda boladi. Intensiv 
qizig`iwshiliqta yamasa qoziwda adam o`zin ko`terin`ki ha`m tirishe sezedi. 
 Quwanish isenimlilik ha`m a`hmiyetlilik sezimi menen, qiyinshiliqlardi jen`iwge uqipliliq seziw 
ha`m o`mirden la`zzetleniw sezimi menen sipatlanadi. Quwanish o`zinen qanaatlaniw,
a`tiraptag`ilardan ha`m du`n`yadan qanaatlaniw menen o`tedi. Quwanish jiyi ku`sh ha`m energetikaliq 
ko`teriliw menen o`tedi. Quwanish-bul o`z mu`mkinshiliklerin`di a`melge asirg`anda payda boladi. O`z 
mu`mkinshiliklerin a`melge asiriwg`a tosqinliq etiw, bul quwaniwg`a tosqinliq etiw degen. Biraq 
quwanish o`mirlik maqsetlerge erisiwge bag`darlang`an oy ha`m ha`reketlerdin` tuwri na`tiyjesi 
bolmawi da mu`mkin. Diniy ko`z-qarastan quwanish-en` joqarg`i danaliq. 
Tan`laniw-o`tkinshi emotsiya, ol tez payda bolip ha`m tez o`tip ketedi. Basqa emotsiyalardan 
pariqli ra`wishte, tan`laniw uzaq waqit minez-quliqti motivirovat` etpeydi. Tan`laniwdin` funktsiyasi 
sub`ekttin` tabisli ha`reketlerge, jan`a yamasa tosattan bolatug`in waqiyalarg`a tayarlawdan ibarat. 
Qiynaliw-en` ken` tarqalg`an keri emotsiya, ol qayg`i ha`m depressiyada dominant (u`stin) 
esaplanadi. Qiynaliwdin` psixologiyaliq sebepleri ku`ndelikli turmistag`i ko`plegen problemali 
jag`daylardi, talap etiwshilik jag`daylardi, basqa da emotsiyalar, ko`z aldina keltiriwlerdi h.t.b o`z 
ishine qamtiydi. Qiynaliwdi bastan keshiriw qayg`i, keypiyattin` tu`siwi, u`mitsizlik, jalg`izliq, 
izolyatsiya, tu`skinlik sipatinda su`wretlenedi. Qiynaliw-ha`m qiynalip atirg`an adamg`a, ha`m 
a`tiraptag`ilarg`a og`an ha`zir jaman ekenligi haqqinda xabar beredi. Qiynaliw-adam qiynaliwdi 
pa`seytiw ushin, onin` sebeplerin saplastiriw og`an sebep bolip xizmet etetug`in ob`ektke o`z qatnasin 
o`zgertiw ushin belgili bir ha`reketti a`melge asiriwg`a iytermeleydi. Qiynaliwdin` en` awir formasi 
bolg`an qayg`inin` deregi jog`altiw boladi. En` awir qayg`i jaqin adamin`di jog`altqanda payda boladi. 
Qayg`i jag`dayin adam awir bastan keshiredi. Watandarliq psixologiyada adamnin` qayg`ina bastan 
keshiriwinin` psixologiyaliq mexanizmi u`yrenilgen. Atap o`tiw orinli, adamnin` a`dep-ikramliliq 
rawajlaniwinda qiynaliw ha`m onin` sarplaniwi joqarg`i ruwxiy tu`siniwdin` sha`rti. 

---

88
Qa`ha`r-ku`shli keri emotsiya, adam qa`legen maqsetine erisiw jolindag`i tosqinliqqa juwap 
retinde payda boladi. Ashiwdin` maqsetlerinin` bir-jeke namisina tiyiw. Qizig`iwshiliq yamasa 
quwaniw jag`dayinin` buziliwi, aldaw, erkine qarsi bir na`rseni islewge ma`jbu`rlew. Ashiwdi bastan 
keshiriwde adam o`z ku`shin sezedi ha`m ashiw deregine taslaniwdi qa`leydi. Ashiw qanshelli ku`shli 
bolsa, sub`ekt o`zin sonshelli ku`shli ha`m energichniy sezedi, fizikaliq ha`reketke talap sonshelli 
ku`shli boladi. Qa`ha`rlengende energiyanin` mobilizitsiyasi sonshelli ku`shli, bunda adam eger 
ashiwin qanday da bir jol menen shig`armasa, jarilip ketetug`inin sezedi. Qa`ha`rlengende ashiw affekt 
basqishina jetedi.