O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta‘lim vazirligi

 
Fe’lning asosiy LMGlari. LMGda markaz va qurshov leksemalari. Fe’llar 
anglatgan qator ma’nolariga ko’ra turli mazmuniy guruhlarga bo’linadi. Bunda 
harakatga xos yaratish, buzish, o’zgartirish, so’zlash, sezish, yo’naltirish, holatga 
xos ruhiy-psixologik, tafakkur bilan bog’liq fe’llar farqlanadi. Bulardan 
xarakterlilarini ko’rib o’tamiz.
 
Harakat fe’li jonli va jonsiz predmetga xos harakatni ifodalaydi. Ular yurish, 
ta’sir etish, zarb berish kabi ko’rinishda bo’lishi mumkin. Qo’l, oyoq, yuz, og’iz, 
gavda bilan bog’liq harakatda harakatlanuvchi ob’ekt yaqqol ko’rinib turadi. Oyoq 
bilan bog’liq harakatni ifodalovchi fe’l: [yurmoq], [kezmoq], [yo’rg’alamoq], 
[pildiramoq], [lapanglamoq], [gandiraklamoq], [do’konglamoq,] [tentiramoq], 
[tepkilamoq], [tepmoq], [toptamoq], [depsinmoq], [tisarilmoq]; qo’l bilan bog’liq 
harakatni ifodalovchi fe’l: [urmoq], [solmoq], [ushlamoq], [silamoq], [tirnamoq], 

---

6
[shapaloqlamoq], [chimchilamoq], [uqalamoq], [qitiqlamoq], [changallamoq], 
[mushtlamoq], [chertmoq], [hovuchlamoq], [chapak chalmoq], [paxsa qilmoq]; 
Yuz, gavda, og’iz, lab, quloq, burun va h. bilan bog’liq harakat ham mavjud.
 
Nutq fe’llari insonning gapirish faoliyati bilan bog’liq harakatlarni 
ifodalaydi: 
[gapirmoq], 
[so’zlamoq], 
[aytmoq], 
[demoq], 
[bidirlamoq], 
[to’ng’illamoq], 
[g’o’ldiramoq], 
[vaysamoq], 
[vaqillamoq], 
[javramoq],
[bobillamoq], [javob bermoq], [vag’illamoq] kabi.