Microsoft PowerPoint Sinir Sistemi Histolojisi 2013-2014 Prof. Dr. Yusuf nergiZ. ppt [Uyumluluk Modu]

Nöromüsküler bozukluklar.

Botilinum toxini.

Myasthenia gravis.
Botox

Periferik Sinir Sonlanmaları(devam)
2.Dendrit Sonlanmaları
(duyu sonlanmaları, 
reseptörler
).
İmpulsları dış ortamdan veya iç organlardan alır MSS’ne nakleder.
Duyu reseptörleri kaynağına göre 3 e ayrılır.

Eksteroseptörler

Genel somatik afferent (Isı,dokunma ,basınç ve ağrı)

Özel   somatik afferent (Görme ve işitme)

Özel visseral afferent (Tat ve koku)

Proprioseptörler
Eklem kapsülü,tendon ve intrafuzal kas liflerinde yer alan genel somatik afferent 
yollardır.

İnteroseptörler
Vücut organlarında yer alan genel visseral afferent yollardır.

Özelleşmiş Periferik Reseptörler
1.Mekanoreseptörler
2.Termoreseptörler
3.Noziseptörler

Mekanoreseptörler
1.Kapsülasız sinir sonlanmaları
a)Çıplak sinir sonlanmaları
b)Merkel diskleri
c)Kıl foliküllerinde sinir sonlanmaları
2.Kapsülalı sinir sonlanmaları
a)Meissner cisimcikleri
b)Vater-pacini cisimcikleri
c)Ruffini cisimcikleri
d)Krause cisimcikleri
e)Golgi-tendon organları
f)Kas mekikleri

Meissner’s 
corpuscle
RECEPTORS: Cutaneous
Free endings
2
Merkel cell
3
4
Pacinian 
corpuscle
5
Ruffini 
corpuscle
6
encapsulated
encapsulated
encapsulated
Peri-trichal 
(around 
hair follicle)
1

1a- Çıplak Sinir Sonlanmaları 

Sinir lifi sonlanırken özel bir yapı oluşturmaz.

Tamamen miyelinsiz olan küçük dallara ayrılır.

Bağdoku kılıfla sarılı değildir.

Daha çok epidermis ve korneada bulunurlar.

1b-
Merkel Diskleri

Epidermisin stratum bazale tabakasında yer 
alırlar.

Serbest sinir sonlanmaları ile temas 
halindedir.

Myelinsiz akson ,
Merkel hücresinin
taban 
kısmında, genişleyerek bir 
disk 
oluşturur.

Bu hücrelerin akson sonlanması ile ilgili 
sitoplazmik bölgelerinde sinaptik veziküllere 
benzeyen granüller bulunur.

EPIDERMIS: Cell types
Keratinocytes
Langerhans
APC cell 
immunity
Melanocyte
to 
make & 
transfer
pigment
Merkel cell
sensory
dead
alive
Nerve cell
represented by its
axon
Caution - The KERATOCYTE is the fibroblast of corneal connective tissue

1c-Kıl Foliküllerinde Sinir 
Sonlanmaları

Kıl foliküllerinin etrafında ve tabanında yer 
alırlar.

Akson miyelinini kaybeder ve dallanır.

Mitokondriyon yönünden zengindir.

Kıl dokunma ile ilgili duyuları (kıl deformiteleri) 
alırlar.

Meissner’s 
corpuscle
Pacinian 
corpuscle
5
Ruffini 
corpuscle
6
4
Free endings
Peri-trichal 
(around
hair follicle)
1
“TOUCH” -
hair displacement
2
Merkel cell
3
TOUCH
TOUCH  
COLD
PAIN
VIBRATION
TOUCH
RECEPTOR MODALITIES
CT DISPLACEMENT
*
* slowly adapting


Vater-pacini cisimciği yuvarlak veya oval şekillidir.

Uzunluğu 1-2mm, genişliği ise  0.1- 0.7mm kadardır.

Konsantrik lameller tarzında ortadan kesilmiş  bir 
soğana
benzetilmektedir.

Sinir teli ve Schwann hücrelerinin etrafı modifiye 
fibroblastlardan oluşmuş 50-60 lamelle sarılmıştır.

Lamellerin arasında az miktarda sıvı mevcuttur.

Vater-pacini cisimciği  dıştan bir bağdoku kılıfla sarılıdır.

Miyelinli akson cisimcik içine girmeden miyelinini 
kaybeder. 
2a-Vater-Pacini Cisimciği


Vater-pacini cisimciği;

Derin basınç,

Kaba dokunma,

Titreşim gibi hislere duyarlıdır.

Dermis ,hipodermis, meme bezi, avuç içi, parmak 
ucu, mezenter, eklem kapsülü,  ligamentler, seröz 
zarlar, pankreas, mesane duvarı ve dış genital 
organlarda yaygın olarak bulunur.
2a-Vater-Pacini Cisimciği(-devam)

capillary 
loop
Meissner’s 
corpuscle
DERMIS
Papillary layer
}
}
DERMIS
Reticular layer
}
HYPODERMIS
Fat cells
Sweat gland
EPIDERMIS
}
duct
Pacinian 
corpuscle
THICK, HAIRLESS SKIN

2b-Meissner Cisimciği

Bağdoku kılıfıyla sarılıdır.

Uzunluğu 150, genişliği ise 30 µm’dir.

Uzun ekseni  deri yüzeyine dik olarak yerleşmiştir.
 Çam kozalağına veya yün çilesine benzer
.

Dokunma reseptörü olup,hafif temas duyusuna 
duyarlıdır.

Deride bazal laminanın hemen altında dermal 
papillalarda yerleşiktir. 

2b-Meissner Cisimciği(devam)

Her Meissner cisimciği, 3-4 adet sinir teli ile 
onlara ait Schwann hücrelerinden ve bunları 
dıştan kuşatan bağdokusu kapsülünden 
meydana gelmiştir.

Meissner cisimciği,dokunma duyusuna ve 
temasa karşı oldukça duyarlıdır.

Dermal papilla,ayak tabanı,el ayası,parmak 
ucu, gözkapağı, meme başı,dudak ve dilde 
yaygın olarak bulunurlar.

2c-Ruffini Cisimcikleri

Bu cisimcikler en basit kapsülalı mekanoreseptörlerdir.

Her cisimcik 1-2 µm uzunluğundadır.

Akson miyelinini kaybederek cismin içine girer, çok sayıda 
dallanmalar yapar. 

Bu terminal dallar cisimciğin merkezinde daha küçük dallara 
ayrılır.

Ruffini cisimciği dıştan  ince, gevşek bir kapsülle sarılıdır. 

2c-Ruffini Cisimcikleri (devam)

Bu kapsül kollajen liflerden ve 4-5 tabakalı modifiye 
fibroblast hücrelerinden ibarettir. 

Bu cisimcik içerisindeki kollajen lifler, dermis ve 
çevre dokulardaki kollajen liflerle devamlılık gösterir.

Dermis,eklem kapsülü ve bağ dokuda bulunur.

Sıcaklık duyusu ile ilgili olduğu düşünülmektedir.

2d-Krause Cisimciği

Yaklaşık olarak 50 µm çapında ve yuvarlak şekillidir.

Görünüm itibarıyle Vater-Pacini cisimciğine benzer,  ancak 
daha küçük ve daha basit yapılıdır.

Cisimcikteki sinir sonlanması, miyelinini kaybetmiş olan bir 
sinir lifinin basit sonlanması şeklindedir.

Krause cisimciğinin özellikle soğuk duyusunu almaya yönelik 
bir reseptör olduğu düşünülmekteydi,ancak bu durum 
kesinlik kazanmamıştır. 

Dermis, eklemler,konjunktiva,periton,genital bölgeler,oral ve 
nazal kukozanın lamina propriasında yer alır.

2e-Kas Mekikleri

Tüm iskelet kaslarında bulunur. 

Proprioseptif duyuları alırlar.

Aralarında bir miktar sıvı bulunan iç ve dış kapsülle 
sarılıdır.

Kapsülün dışında yer alan komşu kas liflerine 
ekstrafuzal kas lifleri
denir ve alfa motor sinirleri alır. 

Mekik içindeki ince kas liflerine 
intrafuzal kas lifleri
denir,gama motor sinirleri ve duyu sinirleri alır. 

2 çeşit  
intrafuzal kas lifi 
vardır:

Nükleer kese lifi

Nükleer zincir lifi


Her kas mekiği 2 mm uzunluğunda ve 0.5 mm genişliğindedir.

Birçok duyu ve motor sinir lifleri kas mekiklerinin içersine girer.

Burada bulunan intrafuzal liflerle ilişki kurar.

Bu afferent lifler normal kas tellerinin kasılma durumunu 
medulla spinalise iletirler.

Kas mekikleri,kas uzunluğundaki değişiklikleri 
saptayarak,vücudun nasıl pozisyon aldığını,boşlukta nasıl 
hareket ettiğini bildiren proprioseptif yapıya bir örnektir.

Gözümüz kapalı iken,  gövdenin ve extremitelerin durumu 
hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlar..
2e-Kas Mekikleri (devam)

Proprioseptörler: Kas 
mekiği

2f-Golgi Tendon Organı

Kas ve tendon birleşim yerinde bulunur.

Bu yapıda afferent sinir lifleri dallanmış olarak yayılır.

Periferinde bir bağdoku kılıf bulunur.

Afferent sinir lifleri ilgili oldukları kasın kasılması ile uyarılır.

Oluşan refleks kavsi sayesinde, golgi-tendon organında 
meydana gelen impulslar, kendi ilgili oldukları kas üzerinde 
frenleyici bir etki gösterirler.

Ayrıca golgi-tendon organı, şuurlu proprioseptif  duyu 
denilen gözümüz kapalı iken gövde-extremitelerin pozisyonu 
hakkında bilgi verir.

Kas gerginliği ve kontraksiyonu hakkında bilgi sahibi 
olmamızı sağlar.

2f-Golgi Tendon Organı (devam)

Kas geriliminde oluşan değişikliklere 
karşı duyarlıdır 

Duyarlık düzeyi daha düşüktür 

Refleks hareket yolu ,kasılan kasın 
gevşemesini sağlar 

Yaralanmalara karşı koruyucu rol oynar. 

Golgi Tendon Organı

SİNAPS

SİNAPS TANIMI

Sinaps, bir nöronun diğer bir nöronla, kas 
hücresi ile veya salgı hücresi (Effektör organ) 
ile bağlandığı yerlerdir. 

Yani kısaca impulsun intikal ettiği yerlerdir.

SİNAPSLARIN İNCELENME YÖNTEMLERİ

Fizyolojik

Histokimyasal

Elektron mikroskopik yöntemler

SİNAPS MORFOLOJİSİ

Presinaptik membran

Postsinaptik membran 

Sinaps aralığı 

Sinaptik vezikül 

Nörotransmitter madde 

Terminal buton 

Sinirler Arasında Uyarı 
İletimi: Sinaps 

Sinirler Arasında Uyarı 
İletimi: Sinaps

ELEKTRİKSEL SİNAPSLAR

İyon geçişi olur,

Sıkı bağlantılara sahiptir,

Santral sinir sisteminde görülür.

İnsanlarda kalp kası ve düz kaslarda yer alan 
gap junctionlar
ektriksel sinapsların 
eşdeğerdir.

ELEKTRİKSEL SİNAPSLAR (devam)

Kimyasal sinapslar, sinyalleri, presinaptik nörondan 
postsinaptik nörona tek yönde iletir.  

Elektriksel sinapslar ise uyarıyı çift yönde iletir. 
Presinaptik ucu kaplayan hücre membranı 
(presinaptik membran) üzerinde çok sayıda voltaj-
kapılı kalsiyum kanalları vardır. 

Az sayıda sinaps, iletileri doğrudan ileten  elektriksel 
sinapslardır, elektriği bir hücreden diğerine ileten 
direkt kanallardır. Bunların çoğu küçük protein 
tübüllerinden oluşur. 

SANTRAL SİNİR SİSTEMİNDEKİ SİNAPSLAR

Histamin

Serotonin

Glisin

Glutamat

Gama amino bütirik asit (GABA) salgılarlar.

SİNAPS SINIFLANDIRILMASI

İmpuls iletimine göre
a) Elektriksel sinapslar 
b) Kimyasal sinapslar

Nörotransmitter madde 
salınımına göre
a) kolinerjik sinapslar
b) noradrenerjik (adrenerjik) 
sinapslar
c) dopaminerjik sinapslar
d) gabanerjik sinapslar v.s

SİNAPS SINIFLANDIRILMASI (devam)

Morfolojik olarak 
a) Aksodendritik 
sinaps
b) Aksosomatik 
sinaps
c) Aksoaksonik 
sinaps
d) Dendrodendritik 
sinaps

Fizyolojik olarak
a) Uyarıcı sinapslar
b) İnhibe edici 
sinapslar

NÖROTRANSMİTTER MADDELER

Asetilkolin

Katekolaminler

Norepinefrin

Epinefrin

Dopamin

Serotonin

Aminoasitler

GABA

Glutamat

Glisin

Aspartat

Nitrik oksit

Küçük Peptidler

Substans P

Hipotalamik 
salgılatıcı hormonlar

Enkefalinler

VIP

Kolesistokinin

Nörotensin

Sinaps Tipleri

Sinapslar,sinir impulslarının tek yönlü iletilmesinden sorumludur.
Sinapslar, nöronlar arasında ya da nöronlarla diğer efektör
organlar arasında oluşur.

Akson, hücre ve gövdesiyle sinaps yaptığında
akso-somatik
sinapslar
; dendritle sinaps yaptığında
akso-dendritik sinaps
veya bir aksonla sinaps yaptığında
akso-aksonik sinaps
adını
alır.

Sinapsların büyük bölümünü oluşturan kimyasal sinapslarda,
uyarının iletilmesinde nörotransmitterler
rol
oynar; bunlar
kimyasal maddelerdir, bir nörondan diğerine ya da efektör
organa uyarının geçmesini sağlarlar.


Bu zar, aksiyon potansiyeliyle depolarize
olduğunda çok sayıda kalsiyum iyonu bu
kanallardan sinir terminaline gelir.

Kalsiyum,membranın
iç
yüzündeki
serbestleşme bölgesindeki özel proteinlere
bağlanarak, membrana yakın olan veziküllerin
içeriklerini ekzositozla dışarı boşaltmalarını
sağlar.

Bu
veziküllerin
her
birinde
2.000-10.000
arasında asetilkolin molekülü vardır.


Sinaps bölgesinde postsinaptik nöron membranında 
çok sayıda reseptör proteinler vardır.

Bu reseptörlerin sinaps aralığındaki nörotransmitterle 
birleşen bağlanma bölümü ve postsinaptik nöron içine 
kadar uzanan membran içindeki iyonofor bölümleri 
vardır. 

İyonofor, belirli tipteki iyonların kanallardan geçişine 
izin veren iyon kanalı veya ikinci haberci aktivatörü 
olabilir.


İyon kanalları genellikle iki tiptir; katyon
kanalları çoğunlukla Na+ iyonlarının, bunun
yanısıra K+ ve Ca++ iyonlarının geçişine izin
verir.

Anyon kanalları, daha çok Cl- iyonlarının, az
miktarda diğer iyonların geçişine izin verir.
Sinaps sonrası hücre zarında uyarı başlatan
sinapslara uyarıcı, zıt yönde etkili olanlara ise
engelleyici sinapslar adı verilir.

•
Dendritlerin
ucundaki
akson
terminallerini
prizlere takılan fişlere benzetebiliriz. Böylece
tıpkı prizden fişe elektrik akımının devam
etmesi gibi, iki sinir hücresi arasındaki elektrik

Yüklə 72 Kb.