Neyron to`rlarining tuzilishi
Sunʼiy neyron tarmoq —
bu
miyadagi neyronlarning
soddala
shtirilishidan ilhomlangan oʻzaro
bogʻlangan tugunlar guruhi. Bu
erda har bir aylana tugun sunʼiy
neyronni ifodalaydi va oʻq bir
sunʼiy neyronning chiqishidan
boshqasining kirishiga bogʻlanishni
anglatadi.
Sun’iy neyron to‘rlari (artificial neural networks, ANN)
tabiiy neyron to‘rlarning imkon doirasida soddalashgan
eng oxirgi ko‘rinishidir.
Neyron to`rlari kirish, yashirin qism va chiqishdan tashkil topadi.
Neyron to`rlari quyidagicha ham keltirilishi mumkin:
4 ta kirish, 6 ta yashirin va 2 ta chiqishga ega boʻlgan bir qatlamli
oldinga yoʻnaltirilgan sunʼiy neyron tarmoq.
Neyron to‘rining arxitekturasi – neyron to‘rlari alohida
elementlarining bog‘lanish va tashkil qilish usuli
quyidagicha bo`ladi: Bir qatlamli neyron to`ri.
.Neyron to‘rlari arxitekturasiga ko‘ra
2 sinfgaajratishmumkin:
1.To‘g‘ri tarqalganto‘rlar
Oson amalgaoshirishimkoniyati.
Kafolatlangan(matematik
isbotlangan) yaqinlashuvchi
hisoblash.Masalamurakkabligi
oshishibilan neyronlarsoniningtez
o‘sishi.
2.Rekurrent to‘rlar
To‘g‘ri tarqalgan to‘rlarga nisbatan neyron to‘ri hajmining kichikligi
(neyronlar soni bo‘yicha).Yaqinlashuvchi hisoblashni ta’minlovchi
qo‘shimcha shartlarning zarurligi.
Sun’iy neyron to‘rlari o‘z arxitekturasi bilan ajralib turadi:
neyronlar o‘rtasidagi bog‘lanishlar tuzilmasi, qatlamlar soni,
neyronlarni faollashtirish funksiyalari, o‘rganish algoritmlari.
Bu nuqtayi nazardan mashhur SNT ichidan statistik, dinamik
to‘rlar va fuzzy tuzilmalar; bir yoki ko‘p qatlamli to‘rlarni
ajratib ko‘rsatish mumkin. To‘rlardagi hisoblash
jarayonlarning farqlanishi, qisman neyron-larning o‘zaro
bog‘lanish usullaridan kelib chiqadi, shu sababli to‘rlarning
quyidagi turlarini ajratishadi:
– to‘g‘ri tarqalish to‘rlari (feedforward) – signal to‘r bo‘yicha
faqat bitta yo‘nalish o‘tadi: kirishdan chiqishga;
– teskari bog‘lanishli to‘rlari (feedforward / feedback);
– yonlanma bog‘lanishli to‘rlar (laterally connected);
– gibrid to‘rlar.
Umuman olganda, bog‘lanishlar tuzilmasi
bo‘yicha suniy neyron to`rlar ikkita sinfga guruhlanishi
mumkin:
1) to‘g‘ri tarqalishli to‘rlar – tuzilmada teskari
bog‘lanishlar yo‘q;
2) rekkurent to‘rlar – teskari bog‘lanishli.
To‘rlarning birinchi sinfida eng mashhur va ko‘p
ishlatiladigani sun’iy neyronlari qatlamli joylashgan
ko‘p qatlamli to‘rlari hisob-lanadi.
Qatlamlar o‘rtasidagi bog‘lanishlar – bir yo‘nalishda va
aksariyat hollarda har bir neyron chiqishi keyingi
qatlamdagi barcha neyronlarning kirishi bilan bog‘langan
bo‘ladi. Bunday to‘rlar “statik to‘rlar” deyiladi, chunki o‘z
tuzilmasida
teskari
bog‘lanishlarga
va
dinamik
elementlarga ega emas, to‘r chiqishi esa faqat kirish
sifatida berilgan to‘plamga bog‘liq bo‘ladi, to‘rning
oldingi
holatlariga
bog‘liq
emas.
Statik to‘rlardan farqli ravishda ikkinchi sinfidagi to‘g‘ri
tarqalishli to‘rlarga “dinamik to‘rlar” deyiladi. Ularda
teskari bog‘lanishning mavjudligi tufayli har bir vaqt
momentidagi holat oldingi holatga bog‘liq bo‘ladi.
Dostları ilə paylaş: |