ANALYTICAL JOURNAL OF EDUCATION Tashqi omillar. Kattalar singari, bolalarda ham stress ularning shaxsiy re
yetarlicha moslasha olmasa, ya'ni tashqi omillar bolaning moslashish qobiliyatidan oshib ketganda
paydo bo'ladi. Odatda, bola duch keladigan tashqi talablar, odatda, kattalar hayotida paydo bo'lishi
mumkin bo'lganlarga qaraganda kamr
stressni boshdan kechirmasligini kafolatlamaydi.
Bolaning ichki omillariga qarab, uning hissiyotlari va stress holatlarini keltirib chiqarish uchun
uning kundalik hayotidagi muhim yoki tegishli o'zgar
shunday, yoshingiz ulg'aygan sari, o'zingizning qobiliyatingizdan kattaroq mas'uliyat, oilaviy
inqirozlarga, ajrashishlar yoki ota
chiqaradigan omil bo'lishi mu
azoblanishi, birodarning tug'ilishi, kasalxonaga yotqizilish davrlari, maktab sharoitidagi
o'zgarishlar yoki do'stlari, tengdoshlari bilan muammolar kabi boshqa jihatlar ham bolani stress
holatlariga duchor qilishi mumkin.
Bolalik davrining stress sabablari. muammo, oiladagi o'zgarishlar yoki do'st bilan to'qnashuv kabi tashqi narsadir. Tashvishli his
tuyg'ularni bolaning ichki hissiyotlari v
tengdoshlari bilan bo'lishishni xohlash mumkin. Bolalarda stressning ba'zi sabablari
quyidagilardan iborat: Oiladagi katta o'zgarishlar. Bolalarda stressni keltirib chiqarishi mumkin
bo'lgan asosiy hayotiy o'zgarishlar orasida ajralish, oilada o'lim, ko'chib yurish, hatto yangi oila
a’zolarining tug'ilishi ham mavjud. Ushbu seysmik siljishlar bolaning dunyosini to’sib qo'yishi va
bu bola hayotida katta stresslarni kreltirib chiqaradi. Asosiy hayotiy o'zga
bolangizning xavfsizlik hissini siqib chiqarishi va uni xavotir va tashvishlantirishi mumkin. Misol
uchun, yangi oil a’zosi bolani qo'rqitishi va hasad qilishni his qilishiga sababchi bo’ladi. Oilada,
ayniqsa, bobo yoki bolaga yaqin bo'lgan
shuningdek tashvish va stressni keltirib chiqarishi mumkin. Haddan tashqari to'ldirilgan jadvallar.
Farzandingiz doimo bir faoliyatdan ikkinchisiga o'tayotgan bo'lsa, ayniqsa, u har safar bir necha
marta jim turishi kerak bo'lgan bola kabi hissiyotni his etishi mumkin bu esa bola uchun juda
og’ir. Bolaning kun tartibini har doim ham tig’iz rejalashtirish maqsadga muofiq ema chunki bola
hali bunchalik zo’riqishlarga va jismoniy , ruhiy charchashlarga tayyor em
kuchli bo’lishi mumkin lekin u buni zo’riqishlarga sarflamasligi lozim va aksincha unga ba’zan
xoxishlarni inobatga olgan holda yondashish ancha yaxshi samara beradi.
O'z-o'ziga bosim. Ko'pgina bolalar maktabda yaxshi o’qishni xohlayotg
qo’rqish holatlari kuzatilishi mumkin. Chunki
qiynalishi mumkin va o’zini yoqtirmasliklaridan qo’rqadi.
xavotir bu xatolar qilishdan yoki biror nar
keng tarqalgan.
Maktabda tashqi omillar orqali paydo bo’luvchi
bolaga bosim o'tkazish holatlari bo’lmasa ham bolani tengdoshlari tomonidan turli hil ruhiy
zarbalar berilishi stressni keltirib chiqarishi mumkin. Ya’ni bola sinfdoshlari tomonidan ajratib
qo’yolishi, o’zi yoki yaqinlarining nuqsonlari sabab kamsitilishi bola ruhiyatiga zarba beradi va
unda o’z-o’ziga baho berish jarayonini salbiy tarafga o’zgarti
Bola kundalik hayotida dahshatli yangiliklar, Tabiiy ofatlar, terrorizm va zo'ravonlik haqidagi
yangiliklar va teledasturlarning tasvirlarini ko’rishi undagi
ko'pincha bu holatlar uni
film yoki kitob. Badiiy hikoyalar bolalardagi xavotir va tashvishga ham sabab bo'lishi mumkin.