Qаz хiDMƏTİ İŞÇİSİNİn sоrğu kitаbi

Qaz-ötürücü aqreqatların tipi, sayı, işləmə sxeminin təyini
Qaz-ötürücü 
aqreqtların sayı və gücü qaz kəmərinin 
məhsuldarlığından və kompressor stansiyasında sıxılan qazın 
təzyiqindən, texniki-iqtisadi hesablamalardan, həmçinin aqreqatın 
nominal gücünün pasport (zavod) göstəricilərindən asılı olaraq 
müəyyən olunur. 
Q
gün
≤12 mln.m
3
/gün olduqda qazomotor sıxıcı 
kompressorların,
q
gün
>12 mln.m
3
/gün olduqda qaz turbinli yaxud 
elektrik 
mühərrikli 
qaz 
sıxıcı 
kompressorların 
qurulması 
məqsədəuyğundur. Qaz ötürücü aqreqatın tipini seçdikdə hesablamalar 
3 variant maşınlar üzrə aparılır. Mərkəzdənqaçan qaz sıxıcı kompressor 
istifadə edildikdə hər bir maşın üçün bir və iki pilləli sıxılma üçün 
hesablamalar aparılır ki, nəticə etibarilə 6 variant alınır. Qaz ötürücü 
aqreqatın o tipini seçirlər ki, aşağıdakı əmsalın ən az göstəricisi alınsın: 

---

80 
1
2
2
ks
X
K
burada 
X
ks
 
– kompressor stansiyası üzrə gətirilmiş xərclərdir: 
X
ks
=
İ
ks
+0,12
K
ks
, burada 
İ
ks
– kompressor stansiyası üzrə illik istismar 
xərcləridir, min manat; 
K
ks
– kompressor stansiyası üzrə kapital 
qoyuluşu, min manat; 
ε
– qaz kəmərində qazın sıxılma əmsalıdır. 
Qaz kəmərinin buraxıcılıq qabiliyyətini 
q
g
və bir aqreqatın 
məhsuldarlığını 
q
k 
bilməklə qaz ötürücü aqreqatların sayını 
n
0
təyin 
etmək olar: 
 
n
0
=q
g
/q
k 
Əgər müəyyən olunarsa ki, kəsr ədədi 10%-dən azdır, məsələn 
2,05; 2,07; ...; 2,1 onda aqreqatların sayı az tərəfə yuvarlaşdırılır, yəni
2 (əks halda çox tərəfə - 3-ə qədər). Qaz ötürücü aqreqatların sayını 
seçərkən haqqında sual ortaya çıxır. Ehtiyyat aqreqatlarının sayı 
əsassız artıq olarsa kapital qoyuluşları artır, ehtiyyat aqreqatlarının sayı 
əsassız az olarsa qaz ötürücü aqreqatların etibarlığı azalır. Hər bir 
konkret halda qaz kəməri sisteminin yüklənməsindən, istifadə olunan 
qaz ötürücü aqreqatların etibarlığından, qaz kəmərinin fəaliyyət 
rejiminin davamlığından asılı olaraq müstəqil qərar qəbul olunmalıdır.
Quraşdırılmış maşınların sayı 
N
qur
aşağıdakı düsturla təyin oluna 
bilər: 
N
qur
= N
iş
 (2-N
2
/N
1
) 
 
burada 
N
iş
– işçi maşınların sayı; 
N
1 
- 
qəza dayanmaları 
T
qd
səbəbindən 
aqreqatların dayanma vaxtını nəzərə alan əmsal: 
N
1
= 1 - T
qd
/T
t 
 
burada 
N
2
– planlı-qabağlayıcı təmirin 
T
pqt
keçirilməsinə sərf olunmuş 
vaxtı nəzərə alan əmsal: 
N
2
= 1 - T
pqt
/T
t 
 
T
t
 
- qaz ötürücü aqreqatların təqvimi iş dövrü (təmirarası resurs vaxtı 
kimi qəbul oluna bilər). 
Ehtiyyat aqreqatlarının sayı aşağıdakı düsturla təyin oluna bilər: 
N
eh
=
 N
qur 
- N
iş

---

81