Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта



Yüklə 1,71 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə82/354
tarix15.08.2023
ölçüsü1,71 Mb.
#139457
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   354
Bank iwi

svop bitimlari
, sotib olingan opsionlar va 
shunga o‘xshash boshqa 
(derivativ)
vositalar bundan mustasno. 
 
11-jadval. 
Bank aktivlari toifalarining ta’rifi 

 
Bank aktivlari 
toifalari 
T a ‘ r i f l a r 
1 2 

1. 
Tavakkalchilikdan 
xolis bo‘lgan 
aktivlar 
(tavakkalchilik 
koeffitsiyenti - 0 
foiz) 
– bankda va uning filiallarida naqd pul ko‘-
rinishida saqlanayotgan milliy va chet el valutasi 
(jumladan, yo‘ldagi naqd pul va bank omborlarida 
yoki Markaziy bank omborlarida saqlanayotgan oltin 
quymalar); 
– Markaziy bank va uning hududiy boshqarma-
larida vakillik va zaxira hisob raqamlaridagi 
mablag‘lar; 
– hukumat va O‘zbekiston Respublikasi Markaziy 
bankiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri talablar va emitentlar 
tomonidan chiqarilgan qimmatli qog‘ozlar; 
– Iqtisodiy hamkorlik va Taraqqiyot (IHTT) Tash-
kilotiga kiruvchi mamlakatlar hukumatlari va mar-
kaziy banklari tomonidan chiqarilgan qimmatli qo-
g‘ozlar, shuningdek, bu mamlakatlar hukumatlari va 
Markaziy banklariga qo‘yiladigan boshqa talablar; 
– aktivlar yoki ularning O‘zbekiston Respublikasi 
IHTTga kiruvchi mamlakatlar milliy valutalariga de-
nominatsiya qilinib, naqd pul bilan ta’minlangan 
hamda bankda alohida cheklab qo‘yilgan depozit 
hisob raqamida saqlanayotgan qismi; 


120
2. 
Minimal 
tavakkalchilik 
darajasiga ega 
aktivlar 
(tavakkalchilik 
koeffitsiyenti - 20 
foiz) 
– IHTT davlatlarida ro‘yxatga olingan depozitar 
institutlariga nisbatan talablar, shu jumladan, qarzlar 
va pul bozori vositalari; 
– IHTT davlatlarida ro‘yxatga olingan depozitar 
institutlari kreditlari bilan ta’minlangan boshqa barcha 
aktivlar. IHTT davlatlari depozitar institutlarining kapi-
tali bo‘lgan qimmatli qog‘ozlar yuqori tavak-kalchilik 
darajasiga (100%) ega aktivlar qatoriga kiradi; 
– bankning IHTT davlatlari mahalliy hokimiyat 
organlariga nisbatan talablari, shuningdek, ular to-
monidan kafolatlangan bank aktivlari. Bu talablar va 
kafolatlar bo‘yicha to‘lovlar alohida loyihalar bo‘yi-
cha tushumlardan emas, balki yuqorida ko‘rsatilgan 
tashkilotlar budjeti hisobidan amalga oshiriladi. 
– bankning Jahon banki, Xalqaro valuta fondi, 
Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki, Osiyo taraq-
qiyot banki kabi xalqaro kredit tashkilotlariga nisba-
tan talablari, shuningdek, bu tashkilotlar tomonidan 
kafolatlangan bank aktivlari; 
– joriy bozor qiymatida baholangan va Jahon banki, 
Xalqaro valuta fondi, Yevropa tiklanish va taraqqiyot 
banki, Osiyo taraqqiyot banki kabi xalqaro kredit 
tashkilotlari tomonidan muomalaga chiqarilgan qim-
matli qog‘ozlar bilan ta’minlangan aktivlar va ular-
ning qismlari; 
– bankning IHTTga a’zo bo‘lgan mamlakatlarning 
milliy valutalariga denominatsiya qilingan va milliy 
valutadagi majburiyatlar bilan qoplangan, IHTT ga 
a’zo bo‘lmagan davlatlar Markaziy Hukumatlari va 
markaziy banklariga nisbatan talablari. Milliy 
valutaga denominatsiya qilinmagan va milliy valutada 
moliyalashtirish summasidan oshib ketgan aktivlar 
qismi tavakkalchilik darajasi yuqori (100 foiz) 
bo‘lgan aktivlar qatoriga kiritiladi; 
– joriy bozor qiymatida baholangan va O‘zbe-
kiston Respublikasi Hukumati, O‘zbekiston Respub-
likasi Markaziy banki yoki IHTTga kiruvchi davlatlar 
Markaziy Hukumatlari tomonidan emissiya qilingan 
yoki kafolatlangan qimmatli qog‘ozlar ko‘rinishidagi 
garov bilan ta’minlangan yoki kafolatlangan aktivlar, 
ularning qismlari va balansdan tashqari majburiyatlar. 
Qimmatli qog‘ozlar bank tasarrufida bo‘lishi va belgi-
langan tartibga muvofiq unga berilishi lozim. Kafolat-
lar to‘g‘ridan-to‘g‘ri va hech qanday shartlarsiz, ya’ni 


121
ularni qo‘llashni cheklovchi biron-bir qo‘shimcha 
shartlarni o‘zida qamrab olmagan bo‘lishi kerak; 
– o‘tkazish jarayonidagi pul hujjatlari (yo‘ldagi naqd 
pullar hisobga kirmaydi). 
3. 
O‘rtacha tavakkal-
chilik darajasiga 
ega aktivlar 
(tavakkalchilik 
koeffitsiyenti - 50 
foiz) 
– joriy bozor qiymatida baholangan va O‘zbekiston 
Respublikasi Hukumati, O‘zbekiston Respublikasi Mar-
kaziy banki yoki IHTTga kiruvchi davlatlar Markaziy 
Hukumatlari tomonidan emissiya qilingan yoki kafo-
latlangan qimmatli qog‘ozlar ko‘rinishidagi garov bilan 
ta’minlangan yoki kafolatlangan aktivlar, ularning 
qismlari va balansdan tashqari majburiyatlar. Qimmatli 
qog‘ozlar bank tasarrufida bo‘lishi va belgilangan 
tartibga muvofiq unga berilishi lozim. Kafolatlar to‘g‘-
ridan-to‘g‘ri va hech qanday shartlarsiz, ya’ni ularni 
qo‘llashni cheklovchi biron-bir qo‘shimcha shartlarni 
o‘zida qamrab olmagan bo‘lishi kerak; 
– o‘tkazish jarayonidagi pul hujjatlari (yo‘ldagi 
naqd pullar hisobga kirmaydi). 
– jismoniy shaxslarga bir oilaga uy-joy (xonadon) 
sotib olish yoki berilgan va dastlabki garov (garov pred-
metiga egalik qilishning imtiyozli huquqi) sifatida sotib 
olinayotgan yoki qurilayotgan uy-joy (xonadon) bilan 
ta’minlangan kreditlar. Bunda ssuda miqdorining garov 
qiymatiga nisbati 60 foizdan oshmasligi kerak. 60 va 
undan ortiq kunga muddati o‘tgan, foizlar hisoblash 
to‘xtatilgan yoki restrukturizatsiyalangan kreditlar 
tavakkalchilik darajasi yuqori (100 foiz) bo‘lgan 
aktivlar toifasiga kiradi. 
– Bir oila uchun uy-joy qurish maqsadida beriladigan 
kreditlar, shu uy-joyda yashamoqchi bo‘lgan xususiy 
shaxslargagina berilishi kerak. Bank dastlabki garov 
huquqiga ega bo‘lmasa, bunday kreditlar tavakkal-
chiligi yuqori (100 %) bo‘lgan aktivlar hisoblanadi;
– bankning IHTTga kiruvchi davlatlar mahalliy 
hokimiyat organlariga nisbatan talablari yoki bu talablar 
va kafolatlar bo‘yicha to‘lovlar mazkur majburiyatlar 
bo‘yicha moliyalashtiriladigan muayyan loyiha tushum-
lariga bog‘liq bo‘lsa, ushbu tashkilotlar tomonidan ka-
folatlangan aktivlar. Yuqoridagi tashkilotlar tomoni-dan 
emissiya qilingan qimmatli qog‘ozlar. 
4. Yuqori 
tavakkal-
chilik darajasiga 
ega aktivlar (ta-
vakkalchilik 
– bank tomonidan berilgan barcha kreditlar, jumladan, 
tadbirkorlik tuzilmalari, qishloq xo‘jalik, ishlab chiqa-
rish korxonalariga berilgan kreditlar, shuningdek, iste’-
mol va ipoteka kreditlari 3 – 5 tartib raqami bilan 


122
koeffitsiyenti –
100 foiz) 
ko‘rsatilgan kreditlar bundan mustasno. 
– bankning asosiy vositalari, inshootlari, jihozlari va 
shaxsiy ko‘chmas mulki; 
– boshqa barcha aktivlar. 
 [82]
. Bank aktivining sifati quyidagi ko‘rsatkichlar tizimi orqali 
tavsiflanadi: 
bank aktivining likvidlik ko‘rsatkichlari; 
tavakkal aktivining miqdori; 
kritik va to‘liq bahoga ega bo‘lmagan aktivlar salmog‘i; 
daromad keltiruvchi aktivlar miqdori. 
Likvidlik darajasiga qarab bankning jami aktivini quyidagi uchta 
guruhga bo‘lish mumkin: 
yuqori darajadagi likvid aktivlar; 
likvid aktivlar; 
uzoq muddatli likvid aktivlar. 

Yüklə 1,71 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   354




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin