Respublikamizga xos bo‘lgan yana bitta faktor - sizot suvlari
sathining ortib ketishi bilan bog‘liqdir. Sizot suvlari sathining
ortishi qishloq xo'jaligida keltiradigan zarari bilan bir qatorda
shaharsozlikda katta muam molarni keltirib chiqaradi. Bu narsa
yangi qurilayotgan obyektlarda qo‘shimcha noqulayliklar keltirib
chiqarsa, mavjud obyektlarda esa konstruksiyaning yer ostki qismini
m e’yoriy xizmat davrini kamayishiga olib kelib, qo'shim cha chora-
tadbirlar qo'llashni taqozo etadi. So‘nggi yillarda butun dunyoda,
ayniqsa, rivojlangan mamlakatlarda yer osti urbanizatsiyasining
jadal sur’atlar bilan rivojlanayotgan bir paytda bu masala ham
dolzarbdir.
1.2. Shahar hududini vertikal rejalashtirish
H ududni
shaharsozlik
nuqtayi
nazaridan
baholash,
aw alom bor, joyning tabiiy jarayonlar ta ’sirida shakllangan tabiiy
relyef xususiyatlari va shakliga bog‘liqdir.
Relyefni o'rganish geomorfologiya fanining vazifasi bo‘lib, bu
fan relyefning shakllanishi, vaqt va fazoda rivojlanishi (genezis)ni
o ‘n>anadi.
Shaharsozlik tajribasida tabiiy va o ‘zlashtirilgan relyefning 2 xil
turi qabul qilingan: makrorelyef, katta hududlardagi sezilarli
darajadagi past-balandliklarga ega bo'lgan sirtlar; m ikrorelyef —
m a’lum bir hududdagi, juda sezilarli bo'lm agan nishablildarga ega
bo'lgan sirtlar.
Tabiiy relyef yemi litosfera deb ataluvchi qattiq qobig'i
sirtining
turli
ko'rinishdagi
oddiy va
murakkab
elem entar
shakllaridan iboratdir. Relyefning bunday shakllariga vodiylar, qir
va adirliklar, jariiklar, chuqurliklar, tepaliklar va h.k.lar misol
bo'ladi.
Relyefning asosiy shakllari tekisliklar va tog'liklardan iborat.
O ’z navbatida tekisliklar shaharsozlik am aliyotida quyidagi
kategoriyalarga bo'linadi:
• nishabligi 0—0,4 % juda tekis bo'lgan relyef;
• nishabligi 0,4—3
Dostları ilə paylaş: