Angren universiteti "ijtimoiy-gumanitar fanlar" kafedrasi "iqtisodiyot nazariyasi "

unumdorlikning 
kamayib borish qonuni
degan qonunni kashf qilishgan. 
Ularning g‘oyasi bo‘yicha har bir keyingi qilingan xarajat yoki omil 
oldingisiga qaraganda kam samara beradi va oqibatda umumiy o‘rtacha mahsulot 
ham pasayib ketadi. 
Bu qonunni ular iqtisodiyotning universal qonuni deb e’lon qiladilar va uni 
isbotlash uchun ko‘pdan-ko‘p yer bir birligiga (gektarga) sarflangan qo‘shimcha 
kapital unumdorligining pasayib borishini ko‘rsatadilar. 
Bu qonun e’lon qilinganiga 100 yildan ko‘proq vaqt o‘tdi, u davrlarda fan-
texnika yetarli rivojlanmagan edi. Bunday sharoitda u to‘g‘ri bo‘lgan. Lekin 
hozirgi fan-texnika va texnologiya tez rivojlanib, yangiliklar ishlab chiqarishga 
joriy qilinib turgan davrda bu qonunning amal qilmasligi deyarli hamma 
adabiyotlarda va hamma iqtisodchi olimlar tomonidan tan olinmoqda. 

---

41 
Ijtimoiy-iqtisodiy ehtiyojlarning mazmuni va shakllari.
Ijtimoiy-iqtisodiy ehtiyojlar 
– bu jamiyat a`zolarining yashashi va kamol topishi 
uchun kerakli,hayotiy vositalarga bo`lgan zarurijatidir.
Ehtiyojlarning shakllari
:
Alohida kishilar yoki jamiyat a`zolari ehtiyojlari. 

Korxonalar ehtiyoji. 

Davlat ehtiyoji. 
Jamiyat ehtiyojlarining barcha tarkibiy qismlariga xos bo`lgan umumiy xususiyat-
ular cheksiz va chegarasizdir.
Jamiyat ehtiyojlari darajasiga ta`sir ko`rsatuvchi omillar:

Mamlakatlarning iqtisodiy taraqqiyot darajasi. 

Jamiyatdagi mavjud ijtimoij-iqtisodiy tizim.

Tabiiy-geografik va iglim sharoitlari. 

Tarixiy,milliy an`analar va urf-odatlar.

Aholi sonining o`sishi va uning ijtimoiy tarkibining o`zgarishi. 

Xalqaro aloqa va kommunikatsiya tizimlarining rivojlanish holati. 

Hududiy,milliy va xalqaro iqtisodiy munosabatlarning rivojlanish darajasi.