I togayev yuksak o'simliklar sistematikasidan amaliy mashg’ulotlar

Mavzuning maqsadi: Oilaga mansub o'simliklarning 
anatomo-morfologik tuzilishini, 
ko'payishini, 
turlar 
sonini, tarqalishi va ekologiyasini, tizimda tutgan 
o'rnini, muhim vakillarining ilmiy (lotincha) nomlarini 
va ahamiyatini o'rganish.
Kerakli jihozlar: Gerbariylar, o'simliklar aniqlagi- 
chi, rasm lar, jadvallar, fiksatsiya qilingan gullar, 
quruq va xo'l mevalar, lupa, pintset, preproval nina va 
boshqalar.
Nazariy tushuncha: Ra noguldoshlar oilasiga 120 ta 
turkum va 3000 dan ortiq tur kiradi. Ular daraxt, buta, 
chalabuta, ko'p yillik, ba'zan bir yillik o‘t o'simliklari 
bo'lib, Yer sharining deyarli hamma qismida, ayniqsa 
shimoliy yarim sharda keng tarqalgan. Barglari poyada 
ketma-ket joylashgan, oddiy yoki murakkab bolib, 
ko'pincha yonbargchalarga ega. Gullari to'g'ri, ikki 
jin sli, 
yakka, 
b a'zan
to'pgullarni 
hosil 
qiladi. 
Gulqo'rg'oni murakkab, uning a'zolari 5 tadan (ba'zan 
4-6) doira shaklida joylashgan. Kosaehabargi erkin, 
ba'zan qo'shilgan, ost kosachabarg bo'lishi yoki bo'l- 
m asligi ham mumkin. Gultojibarglari 5 ta b o lib erkin
81

---

o'sgan, ba'zan 4 ta. Changchilar soni gultojibarglar 
soniga teng yoki undan, ikki. to'rt, ba'zan bir necha 
barobar 
ko‘p 
bo'lib, 
doira 
shaklida joylashgan. 
Urug'chisi bitta yoki bir nechta mevabargchalardan 
tashkil topgan. Ular bir-biriga qo'shilgan yold alohida. 
Mevasi pistacha yong'oqcha, danakli meva, to'pmeva, 
soxta m eva va rezavor mevalardir.
A tirgu ld osh lar oilasi gul va m evalarining tu zilish i 
jihatidan 4 ta oilachaga bo'linadi.
a) Tubulgidoshchalar- Spiraeoideae 
Bu oilachaning vakillari buta o'simliklaridir. Barglari 
oddiy yoki murakkab, gullari m ayda sochoq yoki 
qalqonsim on 
to'pgulga 
yig'ilgan. 
Gullari 
to'g'ri, 
qo'shgulqo'rg'onli kosacha va gultojibargdan iborat. ular
5 tadan bo'lib joylashgan. Changchilar soni ko'p, 
urug'chisi 5 ta meva bargchaning birikishidan hosil 
bo'lgan. Tugunchasi ustki. Mevasi to'p yoyma meva.