A. T. G 'o fu ro V, S. S. F a y z u lla y e V, A. K. R a X im o V, B. Z o X id o V a, F. I. M a tk a r im o V

9-rasm. Gibbon
Q o’llarga osilgan yok: 
i 
oyoqlar biror narsaga tayangan holatda 
daraxtdan-daraxtga k o ‘chvuvchi maymunlar uchun yerda ikki 
oyoqlab yurish dastlabki v a q ti o ‘ta noqulay bo‘lsada keyinchalik 
foydali bo'lgan.
10-rasm. Qo'ilardagi b a r n i o q suyaklariga tayangan holda harakat.
Odatda yerda gorilla va sh im p van ze shunday harakatlanadi.
63

---

Keyingi yillarda afor avstralopitik hamda anamens avstra- 
lopitek yerda faqat tik holatda emas, hozirgi gorilla, shimpanzelar 
singari barmoqlarini bukkan holatda harakatlangan degan fikr 
paydo bo‘Idi (10-rasm). Lekin keyinchalik paydo b o ig an Afrika 
avstralopiteklar xakaraktlanganda oldingi ovoq barmoqlarining 
bukkanligi aniqlanmagan.
Savollar:
1. J.B.Lamark va Ch. D a n in maymunlar uchun ikki oyoqlab 
yurish qanday ahamiyatga egaligito‘g ‘risidagi fikrlarni bildirganlar?
2. Maymunlaming ikki oyoqda yurishini salbiy tomonlari 
haqida qanday farazlar ilgari surilgan?
3. Maymunlarda ikki oyoqda tik iurishi qanday sharoitda 
shakllangan?
4. Ikki oyoqlab yurish qo‘llar yordaida qurol yasash uchun 
asos bo'lmasligini isbotlang?
5. A.Kize ikki oyoqlab yurislini qanday tushuntiradi?
6. Gibbonlar daraxtdan-daraxtga ko‘chganda tanasi qanday 
holatda boMadi?
Testlar:
1. Barcha gominidlarni gominioidlardan ajratuvchi beigi
birinchidan...
A) k o ‘krak qafasining yassi bo‘lishidir
B) ikki oyoqlab yurishidir
C) bosh miyasining joylashuvidir
D) orqa miyasidagi segmentlar sonidir
2. Gominidlarni ikki oyoqda yurishi maymunlar uchun
nihoyatda foydali ekanligini asoslashga oid у an a bir mulohaza
bu akvatik faraz deb ataladi. Bu faraz qanday fikrni ildgari
suradi?
A) 
mazkur faraz tarafdorlarini uqtirishicha ertangi gominidlar 
tanasini tik bo‘lishi daiyro, ko'l dengizlar y a’ni suvli muhitda 
foydali boMgan
64

---

B) mazkur faraz tarafdorlarini uqtirishicha ertangi gominidlar 
tanasini tik b o iish i cho'S va-dasht sharoitida foydali b o ig a n
C) mazkur faraz tarafdorlarini uqtirishicha ertangi gominidlar 
tanasini tik b o iis h i savanalar muhitida foydali b o ig a n
D) mazkur faraz tarafdorlarini uqtirishicha ertangi gominidlar 
tanasini tik b o iish i o ‘rmon muhitida foydali b o ig a n