O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
Yüklə 2,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Talaba:
o‗rta maxsus va kasb-hunar ta‘lim tizimidagi informatika fanini o‗qitish tamoyillari; informatika fanini o‗qitishning maqsad va vazifalari haqida tasavvurga ega bo‘lishlari; informatika fanini o‗qitish texnologiyalarini tanlash; informatika fani bo‗yicha o‗quvchilarning bilim, ko‗nikma va malakalarni nazorat qilish va baholashni; informatika fanidan o‗qituvchi va o‗quvchi faoliyatini tashkil etishni bilishi va ulardan foydalana olishi; informatika fanidan darsdan tashqari mashg‗ulotlarni rejalashtirish va tashkillashtirish yo‗llarini; informatika fani darslarini innovatsion texnologiyalar yordamida tashkillashtirishi bo‗yicha ko‘nikmalarga ega bo‘lishi; informatika fanidan darsdan tashqari mashg‗ulotlarni rejalashtirish; informatika fanidan darsdan tashqari mashg‗ulotlarni tashkillashtirish; informatika fani darslarini innovatsion texnologiyalar yordamida tashkillashtirish; informatika fani o‗quv jarayonini tashkil etish; ta‘lim vositalaridan foydalanish bo‗yicha malakalarga ega bo„lishi kerak. Oliy o‗quv yurtlarida informatika va axborot texnologiyalari fanining mazmuni quyidagilardan iborat: axborotlarni to‗plash, uzatish va qayta ishlashning umumiy tavsifi; axborotli jarayonlarning texnik va dasturiy ta‘minoti; 96 axborot texnologiyalarining turlari va ko‗rinishlari; zamonaviy axborot texnologiyalari va ularning tuzilishi; zamonaviy axborot texnologiyalarini ta‘lim jarayoniga qo‗llash va uning ahamiyati; o‗quv va nazorat qiluvchi dasturlar va ular bilan ishlash; matnli va grafikli axborotlarni qayta ishlash texnologiyalari; multimediali texnologiyalar bilan ishlash; tarmoq texnologiyalari bilan ishlash; internet texnologiyasi bilan ishlash; masofaviy ta‘limni yo‗lga qo‗yish va boshqalar. Informatika va axborot texnologiyalari fanining maqsadi va vazifalari quyidagilardan iborat: kompyuterni kundalik aqliy faoliyatda yordamchi sifatida foydalanishni yo‗lga qo‗yish; axborot madaniyati va uning ahamiyati haqida bilim berish; zamonaviy telekommunikatsiya, virtual voqelik, multimedia tushunchalarini shakllantirish; axborot texnologiyalaridan foydalana olish; informatika vositalaridan foydalanish xavfsizligi masalalari, aqliy mulk va dastur ta‘minotidan foydalanishning huquqiy tomonlari bilan tanishtirish va boshqalar. Informatika fanining eng asosiy tushunchalaridan biri axborot tushunchasidir. Axborot tushunchasi informatika fanida juda ko‗p qo‗llaniladigan tushuncha bo‗lib, informatika fani ayni shu axborot ustida bo‗ladigan turli xil jarayonlarni tashkil qilish va boshqarishning qonun-qoidalarini o‗rganib boradi. Ta‘limning mazmuni uning vazifalaridan kelib chiqadi. Ta‘limning mazmuni ilmiy bilimlar, ko‗nikma va malakalar tizimidir. O‗quvchi ilmiy bilim, ko‗nikma va malakalarni egallash jarayonida aqliy va jismoniy qobiliyatlarini rivojlantiradi, dunyoqarashi, axloqi shakllanadi, hayotga, mehnatga tayyorlanadi. Ta‘lim mazmuniga insoniyat to‗plagan barcha ijtimoiy tajribalar kiradi. Uning mazmuni, hajmi, ijtimoiy tuzumning iqtisodiy talab va ehtiyojlari, fan-texnika taraqqiyoti darajasi bilan belgilanadi. Ya‘ni uning mazmuniga tabiat, jamiyat, inson va uning tafakkuri haqidagi bilimlar, hozirgi zamon fani, texnikasi, madaniyati, ishlab- chiqarishdagi yangiliklar kiritiladi. Ta‘limning mazmuni o‗zgaruvchan, u doimo yangilanib turadi. Bugungi kunda ta‘limning mazmuni O‗zbekiston Respublikasining «Ta‘lim to‗g‗risida»gi qonuni va «Kadrlar tayyorlashning milliy dasturi»da belgilangan vazifalardan kelib chiqadi. Ta‘lim mazmuni jamiyat umumiy o‗rta ta‘lim oldiga qo‗yayotgan talab buyurtma asosida belgilanishi kerak. Ya‘ni shakllanayotgan inson nimani bilishi, o‗rganishi, qanday insoniy fazilatlarga ega bo‗lishi haqidagi savollarga javob berishi kerak. Ta‘lim jarayoni o‗quvchilarda: bilimdonlik, mustaqil fikrlash, ijodkorlik, tirishqoqlik, tashabbuskorlik, ziyraklik, intizomlilik, qiziquvchanlik kabi xislatlarni shakllantiradi. Tabiat, jamiyat, inson va uning tafakkuriga munosabati ham ta‘lim 97 mazmunini belgilashga, ta‘lim olishga yordam beradi. O‗quvchi o‗zida shakllangan munosabatlarga asoslanib tevarak-atrofdagi narsalarni, voqealarni baholaydi; oq- qorani ajratadi, ilmiy va g‗ayriilmiy hodisalarning farqiga boradi. Ta‘lim mazmuniga kiritilgan o‗quv materiali yuqori ilmiy va amaliy ahamiyatga ega bo‗lishi, ta‘lim jarayonining imkoniyatlariga mos bo‗lishi (ta‘limni tashkiliy shakllari, qonuniyatlar, tamoyillari, usullari, o‗quvchilarning umumiy rivojlanishi darajalariga, maktabning o‗quv-metodik hamda moddiy holati hisobga olinishi) lozim. Shuningdek, ta‘lim mazmunini belgilashda maktabda o‗qitiladigan barcha fanlarning o‗ziga xos xususiyatlari va fanlararo aloqa hisobga olinishi shart. Ta‘lim mazmuni ilmiy asoslangan DTS, o‗quv rejalari, dasturlari va darsliklarida ifodalanadi. Xususiy metodika nuqtayi nazari bo‗yicha «ta‘lim» aynan bir o‗quv fani asosida o‗qitish va o‗qish faoliyatlarini birgalikda amalga oshirishni anglatadi. Pedagogika fani nuqtayi nazaridan qaralganda esa «ta‘lim» o‗qituvchi va o‗quvchi ta‘sirining majmuyi bo‗lib, uning natijasida o‗quvchining aqliy salohiyati (intellekti), ruhiyatini rivojlantirish ma‘nosini bildiradi. Bilim tabiat, jamiyat, inson ongida amal qilinadigan qonuniyatlarning turli belgilar (masalan, yozuv) vositasida moddiylashtirilgan ko‗rinishidir. Bilimlar qarash, g‗oya, ta‘rif, qoida, aniqlik, aksioma, teorema, omil va boshqa shakllarda beriladi. Ta‘lim jarayoni tarkibiga ko‗ra, o‗ta murakkab didaktik hodisadir. Agar bu jarayonga o‗qituvchi faoliyati nuqtayi nazaridan yondashsak, «o‗qitish jarayoni», o‗quvchilar faoliyati nuqtayi nazaridan esa «o‗quv jarayoni» iboralari qo‗llaniladi. O‗qitish eng qadimiy faoliyat turlaridan biridir. U mehnatning ijtimoiy taqsimlanishi natijasida alohida kasb sifatida ajralib chiqqan. Kishilar o‗qituvchilik kasbiga maxsus tayyorlanadi. Ta‘lim ma‘lum bosqichlar asosida amalga oshiriladi: o‗rganiladigan narsa- hodisalarni bevosita yoki bilvosita idrok etish; oldin o‗rganilgan bilimlarni xotiraga, ya‘ni esga tushirish; bilimlarni amalda qo‗llash, fikrlash, ularning umumiy va xususiy alomatlarini ajratish. Hozirgi an‘anaviy maktabda asosiy e‘tibor bilimlarni o‗zlashtirishga, ko‗nikma va malakalarni shakllantirishga qaratiladi. Bu o‗quv-tarbiya jarayonini tashkil etish tajribasining eng zaif tomonidir. Ma‘lumot mazmunining barcha elementlariga rioya qilib, ta‘lim jarayonini tashkil etish yo‗li bilangina har tomonlama rivojlangan yoshlarni yetishtirib chiqarish mumkin. Ta‘limning asosiy mazmunini uning vazifalari oydinlashtirib beradi. Asosiy vazifalarga aqliy tarbiya bilan bog‗liq bo‗lgan vazifalar kiradi. Bu vazifalar ichiga ilmiy va texnikaviy bilimlar hamda ular bilan bog‗liq bo‗lgan malaka va ko‗nikmalar bilan qurollantirish, ajdodlarimiz qoldirgan tarixiy va madaniy qadriyatlarda hayotning ma‘nosi, jamiyatda insonning tugtan o‗rni, ta‘lim-tarbiyasi, odob-axloqi haqidagi hikmatli fikrlar borki, bular bugungi xalq ta‘limi taraqqiyoti uchun va milliy maktab yaratishi borasida yoshlarimizda insonparvarlik, poklik, imon-e‘tiqod, muruvvat, vatanparvarlik, mehnatsevarlik, 98 millatlararo do‗stlik munosabatlari, qahramonlik, mardlik singari tuyg‗ularini tarbiyalaydi 52 . Ta‘limni standartlashtirish-insoniyatning ijtimoiy ongida ro‗y bergan tub o‗zgarishlar tufayli kelib chiqqan zaruratdir. Chunki axborotlar almashinuvi maksimal chegaraga yetgan davrimizda dunyoning bir burchagida yashayotgan kishi ikkinchi qutbda sodir bo‗layotgan voqealarni bilibgina qolmay, ularning ne boisdan aynan shu tarzda ro‗y berganini anglashi va his qilishi zarurdir. Bir sayyorada bir vaqtda yashab turib, bir-birini tushunmaslik ba‘zan insonlar o‗rtasidagi munosabatlarni boshi berk ko‗chaga kiritib qo‗yishi mumkin. Shuning uchun ham iqtisodiy ahvoli va taraqqiyot darajasi turlicha bo‗lgan davlatlarda yashovchi barcha kishilarning fikrlash darajasini iloji boricha bir xil holatga keltirish ehtiyoji paydo bo‗ldi. Bu holat ta‘lim standartlari deb atalmish tushunchani yuzaga chiqardi. Yüklə 2,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|