shi mumkin. Qariyalardagi o‘zgarishlardan biri sifatida ko‘rish
o'tkirligining susayishida, mayda detallarni farqlashning qiyin-
chiligida namoyon boladi. Bunday o'zgarishlar bifokal va trifokal
ko‘zoynaklar bilan toldirilishi mumkin. Qariyalarda ko‘rish sez-
girligining o‘zgarishi ko‘p jihatdan psixofizik funksiyalar dina-
mikasi bilan ko‘p jihatdan bogliq. Qariyalarda ranglarni ajratish
ham birmuncha susayadi, faqat sariq rangni ajratish 50 yoshdan
keyin ham o‘zgarmaydi.
Ta’m bilish sezgilari ham qariyalarda qariyb o‘zgarmaydi. Bar-
toshukning (1990) tadqiqotlaridan ma’lum bolishicha, shirinni
sezish qobiliyati o‘zgarmaydi. M. Spitzer (1988)ning tadqiqotlari
dan ma’lum bolishicha, achchiqni sezish biroz kamayadi. Ta’m
bilish sezgilaridagi qator o'zgarishlar ba’zan insonning individu
al xususiyatlariga ham bogliq boladi. Qariyalar ovqatdagi ba’zi
komponentlarning ta’mini sezishda qiyinchilikni boshdan kechi-
radi, bu esa ta’m bilish analizatori emas, balki hid bilish sez-
girligining susayishi evaziga sodir boladi.
Hid sezgirligining o‘zgarishiga asosiy sabab nerv uchlari va
tolalarida karaxtlikning boshlanishidir. Bundan tashqari, hid bi
lish sezgirligi kamayishining sabablari havoning ifloslanishi,
zaharli va qolansa hidli moddalar bilan nafas olish, chekish,
oziq-ovqatda A vitamini yetishmasligidir.
Shunday qilib, keksayish davrida ko‘pchilik sensor funksiyalar
susayadi. Lekin shuni ta’kidlash joizki, biz yuqorida ko‘rib o‘tgan
sensor sezgirlik tiplarining ko‘pchilikda susayishi kuzatilsa-da, bu
hammada bir xil emas. Sensor funksiyalarning susayishi, shaxs
shug‘ullangan faoliyat turiga bogliq ravishda o‘zgarish kuzatila-
di. Masalan, butun hayoti davomida musiqa bilan shug‘ullangan
insonlarda eshitish sezgirligining unchalik o‘zgarmaganligini ku-
zatish mumkin.
Dostları ilə paylaş: