Jahon tarixi

Ekspluatatsiya — boshqalar mehnati mahsulini о ‘ziniki
qilib olish.
Savol va topshiriqlar
1. Yevropa davlatlatining mustamlakachilik siyosatiga sabab bo ‘Igan
omiiiami qayd eting.
2. Ispaniya Markaziy va Janubiy Amerikani qay tariqa mustamlakaga
aylantitganligi haqida nimalami bilib oldingiz?
3. Mustamlakachilar Amerika mahalliy aholisi — hindulatga nisbatan
qanday siyosat qo ilaganlar?
4. Dengiz savdo yo ‘Had uchun Angliya — Ispaniya raqobati qanday natija
bilan tugadi?
5. «Ost-Indiya» kompaniyasi haqida nimalami bilib oldingiz?
13

---

Mustaqil ish
VIII sinf « 0 ‘zbekiston tarixi» darsligidan foydalanib, Braziliya kashf 
etilgan 1500-yilda Vatanimiz tarixida qanday voqea yuz berganligini 
aniqlang.
3-§. Yangi davr boshlarida G‘arbiy Yevropa
mamlakatlarida ijtimoiy-iqtisodiy hayot
Aholi tarkibidagi o‘zgarishlar. 
Ruhoniy va zodagonlar 
yangi davr boshlarida G ‘arbiy Yevropa mamlakatlarida 
jamiyatning hukmron tabaqalari bo ‘lib qolaverdilar.
Ayni paytda zodagonlar tarkibida o ‘zgarish yuz berdi. Endi- 
likda ular ichida savdo-sotiq va tadbirkorlik bilan shug‘ul- 
lanuvchilar ham shakllandi. Zodagonlarning ba’zilari savdo 
kompaniyalarining aksiyadorlariga aylandilar. Ayrimlari esa 
hukumatdan turli soliq yig‘imlarini yig‘ib olish huquqini sotib 
oldilar.
Endi zodagonlarning ko‘pchiligi ishlab chiqarishda yollan- 
ma m ehnatdan foydalanadigan b o ‘ldilar. U lar o ‘z qo‘r- 
g‘onlarida sanoat korxonalari ham tashkil etganlar va savdo- 
sotiq ishlari bilan shug‘ullanganlar. Bunday zodagonlar 
yangi
zodagonlar
deb atalgan.
Topshiriq
0 ‘rta asr zodagonlari va yangi zodagonlarning o'xshash hamda
farq qiluvclri jihatlarini aniqlang.
Shuningdek, bmjuaziyaning soni va uning jamiyatdagi nu- 
fuzi ortib bordi. Bu hodisa ichki va tashqi savdoda shaharlar 
mavqeyining tobora yuksalib borganligi oqibati edi.
XVII asr o‘rtalariga kelib savdogar (
negosiant
) va bank 
egalari bmjuaziyaning yuqori qatlamiga aylandilar. Jamiyat 
rivojlanishi bilan yollanma ishchilarning soni ham ortib bordi. 
Shunday bo‘lsa-da, XVI—XVII asrlarda butun aholining katta 
qismini dehqonlar tashkil etardi.