Samarqand davlat universiteti tarix fakulteti a. Sh. Umarov

Savol va topshiriqlar 
1.
Dastlabki odamlar Nil vodiysiga qaysi davrda kelib 
o‘rnashishgan?
2.
Nil vodiysining eng qadimgi aholisi (Badariy madaniyati) 
qaysi xo‘jalik turi muhim rol o‘ynagan? 
3.
Qadimgi Misrni davrlashtirish masalasi? 
4.
Fir’avn Amenxotep IV (Exnaton) islohotining mohiyati 
nimadan iborat edi?
5.
Misr sivilizatsiyasining fir’avnlar davri qachon o‘z 
nihoyasiga yetdi? 
6.
Misr 
sivilizatsiyasining 
yutuqlari 
va 
uning 
jahon 
sivilizatsiyaisda tutgan o‘rni?
 

---

55 
Qadimgi Misr xaritasi 
 
Qadimgi Misr Piramidalarining qurilishi 

---

56 
 
 
Piramidalar va Sfinks
 
Qadimgi Misr xudolari 

---

57 
4-Mavzu: Qadimgi Afrika va Janubiy Arabiston sivilizatsiyasi 
Reja:
4.1.
 
Meroe sivilizatsiyasi. 
4.2.
 
Qadimgi tropik Afrika madaniyati. 
4.3.
 
Qadimgi Janubiy Arabiston sivilizatsiyasi. 
 
Tayanch iboralar: 
Nubiya, mil. Avv. III ming yllik, Saxara janubiy 
viloyatlarida, subtropik Saxaraga, Shimoliy va Sharqiy Afrika, arablar, 
jamoalar, etnik guruhlar, Nok madaniyati, Astral xudolar. 
 
4.1.
 
Meroe sivilizatsiyasi 
Ikki xalq, ya`ni Misr va Kunshit xalqlari madaniyati asrlar osha bir-
biri bilan yaqin bog‘lanib borgan. Akademik B.B.Piotroskiyning 
arxeologik ma`lumotlariga qaraganda, mil. avv. IV minginchi 
yillardayoq Misr va Shimoliy Nubiya madaniyatlari bir-biri bilan 
aralashgan holda rivojlangan. Biroq geografik faktorlarning xilma-xilligi 
tufayli keyinchalik bu madaniyatning rivoji ikki yo‘ldan ketdi. 
Kunshitlar Nil vodiysining ko‘p joylarini, keyinchalik esa ularning 
ta`siri Asuangacha, hozirgi Sudan davlatining poytaxti Xartungacha etib 
borgan. Kush zaminlariga dehqonchilik va chorvachilik keng yoyila 
boshladi. Mil. avv. III minginchi yillarda kushtlar ustiga fir`avnlarning 
yurishi kuchayadi. Nubiyadagi Kerma qadimgi shahri qazilmalari bu 
xalqlar haqida qiziqarli ma`lumotlar beradi. Bu vaqtga kelib ularda 
sinfiy differentsiatsiya yuz berib, yirik arxitektura qurilishlari, savdo 
ishlari, dehqonchilik va chorvachilikning rivojidan guvohlik beradi. 
Misr fir`avnlari Kushitlar ustidan xo‘jayinlik qilardi, natijada kushit 
madaniyati misrliklar bilan uning tarkibiga singib borgan. Miloddan 
avvalgi VI-V asrlarda Meroe kushitlar sivilizatsiya markaziga aylanadi. 
Bu erda o‘tkazilgan qazishmalar vaqtida Afrikada vujudga kelgan alfavit 
yozuvi u bilan bog‘liq marsiyalar topiladi. Bu alfavit xatlar Misr 
ierografi varianti asosida vujudga kelgan edi. bu yozuvlar mil. avv. II 
asrlarga tegishli edi. kushitlar madaniyati Misr an`analari ta`siri kuchli 
edi. kush madaniyatining Qadimgi Sharq madaniyatiga ham ta`siri 
bo‘lgan holda u Sudan xalqi madaniyatining ko‘hna ildizini tashkil 
qilardi. 

---

58