Media va axboriy savodxonlik bo'yicha myammoli/tarbiyasi ogir yoshlar toifasi bilan ishlash uchun

М
P 2.
 
 
Mavzuning murakkabligi va o'spirinlar orasida yuzaga kelishi mumkin 
bo'lgan noxush shaxsiy xotiralar va tajribalar tufayli kiberhujumni 
tushunish sohasidagi bilimlarni qisqartirish va unga qarshi turish uchun 
yopiq so'rovnoma o'tkazish tavsiya etiladi. 
Trener kichik anketalar bilan varaqalarni tarqatadi. Ishtirokchilar 
so'rovnomani imzolashlari shart emas. Anketalarda quyidagi savollar 
mavjud 
bo’ladi
:
1.
Ijtimoiy tarmoqlarda qanday tajovuzkorlik turlari va hujumlarga duch 
kelgansiz? 
2.
Ular Siz tanigan odamlar edimi yoki begonami? 
3.
Bu holat Sizni qo'rqitdimi? 
4.
Sizga nisbatan tajovuz holatlarini kimgadir aytib berdingizmi? 
5.
Siz qarshi turish uchun nima qildingiz? 
6.
Tanishlaringiz, do'stlaringiz, qarindoshlaringiz Sizga yordam berdimi? 
7.
Muammoni hal qildingizmi? Qanchalik tez?
So'rovnomalar kelib tushgach, trener ularni tezda ko'rib chiqib, 
flipchartga kiberhujumlarga oid vaziyat xaritasini chizadi. Shu bilan 
birga, turli auditoriyalardagi javoblar taxminan bir xil bo'lganligi sababli, 
xaritani avvaldan tayyorlash mumkin. Bu ekrandagi tasvir yoki 
flipchartdagi katta rasm bo'lishi mumkin.
М
P 1.
 
Т
rener auditoriyaga murojaat qilib, kim bunday holatlar bilan 
internetda, ijtimoiy tarmoqlarda bir marotaba bo
’
lsa ham to
’
qnashgan 
bo
’
lsa, ovoz berishlarini so
’
raydi.
Auditoriya qo’l ko’tarib ovoz beradi
. Odatda 90% gacha ishtirokchi 
ijobiy munosabatda bo’ladi
.

---

118
So'rovni sarhisob qilar ekanmiz, shuni aytishimiz mumkinki, kiberhujumlar 
raqamli texnologiyalardan foydalangan holda muntazam ravishda tajovuz va 
ta'qib qilishdir. Kiberhujum ijtimoiy tarmoqlarda, messenjerlarda, o'yin 
maydonchalarida va mobil telefonlarda sodir bo'lishi mumkin. Bu bezorilik 
maqsadiga aylangan odamni qo'rqitish, g'azablantirish yoki nomusini 
buzishga qaratilgan xatti-harakatlarning maqsadli modeli. 
Kiber bezorilik, onlayn hujumlarning eng zararli turlaridan biri hisoblanadi, 
chunki tajovuzkorlar jabrlanuvchining noaniqligidan ba'zida ularga eng katta 
psixologik jarohat va xo'rlik etkazish uchun shafqatSiz foydalanadilar. 
Kiberhujum, odatda, jabrlanuvchiga tahdid soluvchi xabarlarni yuborishda 
yoki kamsitadigan fotosuratlar va videofilmlarni ijtimoiy tarmoqlarda 
joylashtirishda yoki hattoki jabrlanuvchini kamsitadigan soxta veb-saytlarni 
yaratishda namoyon bo'ladi. Kiberhujumning oqibatlari ko'pincha achinarli 
yoki hatto o'limga olib keladi.