C erom k. Q lenn və t eodor c. Q ordon
Hansı mənfi nəticələr olabilər?
Yüklə 5,06 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Hansı mənfi nəticələr olabilər? Bu, xüsusi pəhrizlərlə qidalanma imkanı olan varlı insanlar və imkanı olmayan kasıblar arasında fərqləri artıracaq. 7. İrsi yüksək intellekt İntellektin və öyrənmənin artmasına kömək edən genlər müəyyən olunub və öz gələcək uşaqlarının potensial intellektini dəyişmək üçün dünyanın yuxarı və orta siniflərindəki bir çox valideynlər tərəfindən istifadə olunub. Yoxsul regionlardakı bir çox insanların müalicəsinə pul ayrılıb 7 . Bunun baş verməsinə nə səbəb ola bilər? 6 RT Delphi istinadları: “Düşünmə üçün Qidalar:Beyni Tikən və tükətən Qidalar”, AskDrSears.com, 2000; “Beynin inkişafına və Zədələrin sağalmasına Kömək edən Qidalar və Vitaminlər,” at Yourfamilyclinic.com, tarixsiz; BMT-nin Ərzaq və Kənd-Təsərrüfatı Təşkilatı, “Balıq da, Protein də Büyin üçün Qidadır”, Fokus: Balıq tutulan yerlər və Qida təhlükəsizliyi”, tarixsiz. 7 RT Delphi istinadları: Uesli Smit, “Biotəhlükələr”, San Francisko Xronikası, 6 Noyabr 2005; Joao Pedro de Maqalaes, “Uşaqlarımızın Səciyyəvi Cizgilərinin Müəyyən Olunması”, 2006; Everet Mendelson, “Yevgenik Həvəslər”, Harvard Jurnalı, Mart-Aprel 2000. Ümumdünya BMT Assosiasiyaları Federasiyası, Minilliyin Layihəsi 2007 Gələcəyin Durumu 100 Nevrologiya və genetika elmləri arasında gələcək müştərək fəaliyyət (sinerji), öz uşaqları üçün daha firavan həyat istəyən valideynlər və dərman preparatları vasitəsilə təfəkkürün artırılmasının ilkin uğuru bunun baş verməsinə səbəb ola bilər. Yaxın gələcəkdə genetik əqli inkişafın əsas forması Preimplantasiya Genetik Diaqnozu olacaq. Bu üsul pataloji cəhətdən aşağı olan intellektə cavab verən genləri seçərək kənarlaşdırır. Bu, aşağı fəaliyyətin sayının azaldılmasına və orta hesabın artırılmasına gətirib çıxaracaq, lakin PGD daha da ümumiləşdirilməlidir. Bu isə, texnologiyanın təkmilləşməsini, qiymətləri aşağı salmaq üçün prosesin avtomatlaşdırılmasını, müxtəlif müalicələrin müqayisəsinə imkan verən standartların yaradılmasını və ən əsası, genetik seçməni daha da məqbul edən vəziyyət dəyişikliklərini tələb edir. İdrakın genetik cəhətdən artması, həmçinin cinayətkar davranışlara cavab verən genlərə təsir göstərən tək bir prosedurda birləşdirilməlidir. Biz görmə qabiliyyətimizi eynəyin köməyilə “düzəltdiyimiz” kimi, həmçinin zəif intellektimizi də düzəldə bilərik. İntellektin artırılması üçün təhlükəsiz bir prosedur mümkün olan kimi valideynlər öz uşaqlarını bu proseduru ilk təklif edən ölkəyə aparacaqlar. Sosial əxlaqi prinsiplərin inkişaf etdirilməsi, müxtəlifliyin qəbul edilməsi və digərlərinə hörmət və ya genetik cəhətdən artırılmış intellektlə müşaiət olunmalı, ya da ondan əvvəl mövcud olmalıdırlar. Hansı müsbət nəticələr ola bilər? Bu, əqli cəhətdən geri qalmış uşaqları sağalda bilər. Bütün irəliləyişlər kimi bu proqram da ilk əvvəl varlı insanlar tərəfindən öz uşaqları üçün təmin ediləcək, lakin vaxt keçdikcə, gələcək nəsilləri daha ağıllı etmək məqsədilə qiymətlər aşağı düşəcək. Bunun baş verməsinə nə mane olur? Genetikanın kifayət qədər irəliləməsi, baha qiymətlər və genetik texnologiyadan yalnış istifadə etməyin genetik mutasiyalara səbəb olacağı qorxusu və bu həyatın ALLAH tərəfindən verilən dəyişilməz bir hədiyyə olduğuna inanmaq bu ideyanın həyata keçməsini çətinləşdirəcək. Hansı mənfi nəticələr ola biər? Adi seçim meyarı bir neçə aşkar oluna bilən “ağıl genlərinə” gətirib çıxara bilər, baxmayaraq ki, bu genlər insanın bütün bacarıqlarını təmsil etmir (digər tərəfdən, bu texnologiyanın geniş şəkildə təsdiqini tapması və istifadəsi mümkün olsa da, bu məhdudiyyət 2030-cu ilədək çətin ki, çox sayda insana təsir göstərsin). Bu, varlı-kasıb fərqlərini artıra və ola bilsin ki, ağıllı menecerlər və nisbətən az ağıllı istehlakçıların olduğu parçalanmış cəmiyyətə gətirib çıxarsın və ya insanları idarə etmək arzusunda olan gələcək diktatorlar tərəfindən istifadə oluna, ya da “super yarışa (irqə)” və yaxud da “dünya liderlərinin” meydana gəlməsinə səbəb ola bilər. Uşaqların daha uşaq olmağa “vaxtları” olmaya bilər. 8. İbtidai sosial elmi tədqiqat aləti kimi qlobal onlayn (internet şəbəkə) simulyasiyalarından istifadə 2003-cü ildə açılmış və 2007-ci ilin ortasına kimi təqribən 7 milyon sakini olan “İkinci Həyat” kimi virtual reallıqlar, sosial davranış üçün təbii hüquqların ekvivalentini və yeni tele-virtual təhsil simulyasiyalarını təkmilləşdirmək məqsədilə aparıcı təfəkkür alimləri, təhsil planı mütəxəssisləri və davranışların tədqiqi ilə məşğul olan alimlər tərəfindən istifadə olunur. Bu elektron universitetlərdə insanlar özlərini cəmiyyət kimi aparır, yeni mədəniyyətlər qurur və insan eksprementlərində müşahidə oluna biləcək narahatçılıqlar Ümumdünya BMT Assosiasiyaları Federasiyası, Minilliyin Layihəsi 2007 Gələcəyin Durumu 101 olmadan cəmiyyətin birləşdirici elementləri üzrə eksprementin həyata keçirilməsinə zəmin yaradırlar. 8 Bunun baş verməsinə nə səbəb ola bilər? İlkin istifadə iş bazarı araşdırması və siyasi porqnozlaşdırma məqsədi daşıya bilər. Lakin qiymətlər aşağı düşdükdən sonra bu proqram sosiologiyanın tədrisində istifadə oluna bilər. Bu, “İkinci Həyat” kimi fenomendən təbii şəkildə təkamül edəcək. Hansı müsbət nəticələr ola bilər? Bu, tədqiqat xərclərini azalda, müqayisəli təhlil üçün əla bir “müqəvva” rolunu oynaya bilər və yaradıcı mədəniyyətlərin inkişafını təşviq etmək üçün fantaziyalara təkan verər. Hamı hər yerdə qabaqcıl sosialogiya araşdırma təhsilindən istifadə etmək imkanına malik olacaq. Bunun baş verməsinə nə mane olur? Real sosial vəziyyətləri kiber məkanda yenidən qurmaq demək olar ki, mümkün deyil. İnsanlar simulyasiyalar üçün kifayət qədər dəqiq məlumatları təqdim etməyə bilərlər, nəticə etibarilə onların dəyərini azaldarlar. Bu vasitələrdən istifadə edən məqbul idarəetmə elementləri də bu proqramın həyata keçməsində rol oynaya bilər. Eksperimentatorların keçmişdə tədqiqatlar üçün insanlardan sui-istifadə etdikləri kimi, kiberməkanda da insanlardan sui-istifadə etmək mümkündür. Əgər nəticələr siyasi istiqamətlərin “səhv” yöndə olduqlarını göstərirsə, o zaman gələcəkdə bu proqramın tətbiq olunmasına əngəl yaranır. Hansı mənfi nəticələr ola bilər? Virtual reallıqlar şəxsiyyətin parçalanmasına – birinin diqqətinin kiber dünyada, digərinin isə ənənəvi dünyada cəmləşməsinə - gətirib çıxara bilər. Bu isə insan cəmiyyətinin təkamülünə zidd ola bilər. “İkinci həyat” mədəniyyət, əxlaqi prinsiplər, mənəviyyat və digər aspektlərdə real həyatla münaqişəyə girə bilər. 9. Elmin arxasınca qaçmağı gücləndirən ictimai əlaqələr sistemi 2030-cu ildə öyrənmə konsepsiyalarının və ya stereotiplərinin sosial marketinqi geniş şəkildə yayılmış olacaq. Mövzulardan bəziləri artıq yayılıb: İntellekt Cazibədardır, Bilik Gözəldir, Bilik Əhəmiyyətlidir, və Cəhalət Yoxsulluğa Bərabərdir. İctimai KİV rəhbərləri tez-tez təhsil rəhbərləri, təfəkkür alimləri, və artistlərlə görüşür ki, öyrənmənin həyatın əsas işi olduğunu yaymaq üçün müzakirələr aparsınlar. 9 Bunun baş verməsinə nə səbəb ola bilər? Qarşıdan gələn elm-tutumlu iqtisadiyyatlar sayəsində biliyin (elmin) və intellektin əhəmiyyəti xüsusi olaraq nəzərə çarpacaq, KİV və əyləncə sənayeləri biliyin arxasınca gedən yolda, məsələn QİÇS əlayehinə “Yu-tu” qrupunun iştirakı ilə həyata keçirilən “Qırmızı Layihə” kimi proqramlarda mühüm bir rol oynamaq üçün cəlb oluna bilərlər. Bu 8 RT Delphi istinadları: Baş səhifə, at secondlife.com; Annali Nyuits, “Sizin İkinci Həyatınız Hazırdır”, “Məşhur Elm”, sentyabr 2006; “Həqiqi İnsan Əlaqələrinin Sirlərini Açmaq üçün İstifadə olunan Süni Dünyalar”, Kornel Nyus, 14 Fevral 2003. Ümumdünya BMT Assosiasiyaları Federasiyası, Minilliyin Layihəsi 2007 Gələcəyin Durumu 102 kimi qeyri-rəsmi görüşlər ABŞ-ın Reklam Şurasında baş verir. Buna görə ehtimal var ki, yaxın 25 ildə ictimai komunnikasiya vasitələri daha da yayılsın. Hansı müsbət nəticələr ola bilər? Bu sistem insanların fantaziyalarını, yaradıcılığını və yenilikləri inkişaf etdirə; əhalinin daha təhsilli olmasına səbəb ola və bilik iqtisadiyyatını təkmilləşdirə; demokratik dövlətləri möhkəmləndirə və cəmiyyətlərin ümumi rifahını artıra; və yoxsulluğun azaldılmasında, sosial ədalətin artırılmasında və proqressin sürətləndirilməsində əsas rol oynaya bilər. Bunun baş verməsinə nə mane olur? KİV daxilində fikir ayrılığı, ictimai mühafizəkarlıq və ictimai KİV daxilində peşəkar əxlaqın kifayət qədər olmaması bu ideyanın həyata keçməsinə mane ola bilər. Lakin əvvəlcə cəmiyyətlər təhsilə daha çox tərəfdar olmalıdırlar. Fərdiləşdirilmiş öyrənmənin uğuru ilə ictimai KİV-ə çox da ehtiyac qalmaya bilər və bu daha az maariflənmiş hökumətlər tərəfindən yaradılmış sosial mühəndisliyin yeni bir forması kimi nəzərdən keçirilə və nəticə etibarilə azad cəmiyyətlər tərəfindən inkar oluna bilər. Hansı mənfi nəticələr ola bilər? Verilən ideyalar cansıxıcı ola bilər və onlardan sui-istifadə oluna bilər, bu da təhsilə mənfi təsir göstərə bilər. 10. Portativ süni intellekt cihazları 2030-cu ildə bir çox insanlar özlərilə geniş şəxsi yaddaşa malik və öz sahiblərilə insan kimi qarşılıqlı əlaqədə olan kiçik kompüterlər daşıyacaq. Küçədə bir insanlar rastlaşırsız və üz cizgilərinin tanınması əsasında qulaqcıqlarınız sizə pıçıldayır: “Bu Billi Consondur. Sən onunla 3 il bundan qabaq əyləncə gecəsində tanış olmusan. O pilotdur və onun arvadının adı Encidir”. Daha ciddi desək, mexanizm həmçininin şəxsi qərar qəbul etmə prosesində və informasiyaya olan bilavasitə ehtiyacların qarşılanmasında iştirak edər. Bəzi fərdlər nanobotlar, beyin çipləri və paltara bərkidilir, nanotexnoloji qəbuledicilər sayəsində bir çoc texnoloji nailiyyətlər əldə ediblər 10 . Bunun baş verməsinə nə səbəb ola bilər? Çox varlı insanlar tərəfindən istifadə olunan tanıma texnologiyasının (səs, üz və gözün torlu qişası və s.), nanobotların, beyin çiplərinin və nanotexnoloji qəbuledicilərin digər növlərinin inkişafı bunun baş verməsinə səbəb ola bilər. Hansı müsbət nəticələr ola bilər? Bu cihazlar yaddaşın təhlilini və qərar qəbul etmə prosesini təkmilləşdirəcək və insan bacarıqlarını sürətlə artıracaq. Təbii olaraq, daha varlı dövlətlər bunu birinci əldə edəcəklər, lakin cib kalkulyatoru kimi qiymətlər aşağı düşən zaman onlar bütün dünyada geniş şəkildə istifadə olunacaq. İnsanların həyatları və təcrübələri yazıya alınacaq və bu da onlara öz həyatlarını daha yaxşı idarə etməyə, öz təcrüəbələrindən bəhrələnməyə, və yaşlandıqca öz xoşbəxt anlarını yenidən yaşamağa imkan verəcək. Şəxsi Süni İntellekt 10 RT Delphi istinadları: Süni İntellekt Mərkəzi, SRI International, www.ai.sri.com; Massaçusets Texnologiya İnstitutu, Kompüter Texnikası və Süni İntellekt Laboratoriyası, www.csail.mit.edu/index.php; Süni İntellektin Tədqiqi Jurnalı, www.jair.org. Ümumdünya BMT Assosiasiyaları Federasiyası, Minilliyin Layihəsi 2007 Gələcəyin Durumu 103 həmçinin cinayətkarlığı əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. Təsəvvür edin ki, cibinizdə çox təkmilləşdirilmiş bir Quql chiazı daşıyırsız və o sizə küçədən keçən bir nəfəri müəyyən etməyə imkan verir və ya ərazidə eyni maraqlara malik digərl insanları göstərir. Süni İntellekt cihazları həmçinin sizə kiminlə əlaqə saxlamığınızı deyə və onlarla əlaqə saxlamağa kömək edə bilər. Bunun baş verməsinə nə mane olur? Üz tanınmasına daxil olan üz cizgilərinin tanınmasının çətinliyi, məxfilik məsələləri və qərar qəbul etmə prosesi üçün lazım olan digər informasiya tələbləri bunun baş verməsinə əngəl törədə bilər. Cihazların müəyyən (bəzi) istifadələri müdafiə və kəşfiyyat mülahizələri səbəbindən məhdudlaşdırıla bilər. Hansı mənfi nəticələr ola bilər? Məxfiliyin itməsi, davamlı şəkildə meydana çıxan əxlaqi məsələlər, varlı-kasıb fərqlərinin artması, cinayətkarlar tərəfindən istifadə və məxfiliyi qorumaq üçün portativ “anti-süni intellekt cihazları” inşa etmək üçün yarışma və bu cihazlardan asılı hala gəlmiş insanların intellektual və emosional bacarıqlarının azalması potensial mənfi nəticələrdəndir. 11. Öyrənmənin necə meydana çıxdığını aşkar etmək və bunun vasitəsilə öyrənməni təkmilləşdirmək üçün strategiyalar işləyib hazırlamaq məqsədilə insanın sinir hüceyrələrinin əlaqələrinin tam şəkildə xəritələşdirilməsi Genlərin şifrələri açıldığı kimi insan beynindəki sinapsların birləşmə sxeminin də şifrələri açılaraq oxunub. Bu mürəkkəb xəritədən idraki inkişaf, intellekt və emosiyalar barədə, süni intellekt cihazlarını necə inşa etmək haqqında və nəticə etibarilə öyrənmənin sürətini və intensivliyini artırmaq haqqında məlumatlar əldə olunub. 11 Bunun baş verməsinə nə səbəb ola bilər? Artırılmış intellektin bilik iqtisadiyyatında rəqabət aparmaq bacarığına malik əsas üstünlüyə malik olduğunun dərk edilməsi, irəliləyişə nail olmaq üçün uzun müddət ərzində tədqiqatlara pul ayıracaq bəzi ölkələr tərəfindən beynin kütləvi şəkildə araşdırılmasına təkan verəcək. Allen Beyin Atlası Layihəsi (siçan beynində gen ekspresiyyasının interaktiv, bütün genləri əhatə edən təsvirlər bazası) nevrologiyada sürətlə baş verən irəliləyişlərin bariz nümunəsidir. Əqli fəaliyyətin tamamilə başa düşülməsi, dinamik skanerləşdirmə üsullarında (imkanların yayılması və funksional Maqnetik Rezonans Təsvirlərdə mövcud olan texniki üsullara icazə verilməsi kimi), məlumat bazasının idarə olunmasında, təsvirlərin hazır şəklə salınmasında, hesablayıcı nevrologiyada və avtomatlaşdırılmış tədqiqatlarda təkmilləşmələrin olmasını tələb edir. Çünki bu gedişlə 2030-cu ilədək bu iş başa çatdırılmaya bilər. Hər halda, hətta cüzi nəticələrin belə öyrənmə haqqında mühüm nevrologiya anlayışlarını meydana gətirəcəyi ehtimalı var. Hesablamaların çətinliyi nəzəriyyəsində irəliləyişlər, bu prosesə nail olmaq üçün irəliləyişlərin tədricən baş verməsini qəbul etmək və böyük nailiyyətlər əldə etmə zərurəti də bu prosesin əmələ gətirilməsinə kömək edə bilər. 11 RT Delphi istinadları: T. H. Mörfi, J. M. Baraban, və U. G. Viyer, “Kalsium Təsvirindən istifadə etməklə Miniatür Sinaptik Axınlarının Vahid Sinaptiklərlə Cədvəlləşdirilməsi Sinaptikdən sonrakı Nəticədə Heterogenliyi aşkara çıxarır”, Neyron 15 (1995), 159–68 səhifələr; Nevrologiya üçün Cəmiyyət, “Alimlərin insan beyninin İnkişafını xəritələşdirməsi”; Stressin davamlı Təsirlərinin Başa düşülməsində İrəliləyişlər etmək, Nikotin və Alkoqol,” pres reliz, 8 Noyaber 2003; Beyn elmləri Allen İnstitutu, www.alleninstitute/content/about_the_institute.htm. Ümumdünya BMT Assosiasiyaları Federasiyası, Minilliyin Layihəsi 2007 Gələcəyin Durumu 104 Hansı müsbət nəticələr ola bilər? Nevrologiyanın daha da tam şəkildə başa düşülməsi robot texnikasının müstəsna proqresi ilə nəticələnə bilər və Süni İntellektdən tutmuş öyrənmənin keyfiyyətini artıran kimyəvi preparatlara kimi təfəkkürün bir çox sahələrinə yardım göstərə bilər. Bu, bioloji elmlərdə böyük irəliləyişlərin baş verməsinə, öyrənmə nəzəriyyəsində və insan intellektində, həmçinin süni intellektdə sıçrayışın baş verməsinə və bəşər tarixində mühüm bir hadisənin başlanğıcının qoyulmasına səbəb ola bilər. Bunun baş verməsinə nə mane olur? Bu, prosesin çox çətin olduğunu və 25 il ərzində başa vurmaq üçün çox bahalı olduğunu düşünməklə qarşısı alına bilən çox mürəkkəb bir tapşırıqdır. Digər əngəl törədici amillərə intellektin və emosiyaların sinaps formalarını ötüb keçməsi və ya bu tədqiqatın nəticələrinin, öyrənmə prosesinin fərd üçün şəxsi səviyyədə meydana gəlməsinin başa düşülməsində çox da köməyi olmayacağı fikri daxildir. İnsanlar üzərində sınaqların aparılması üzrə əsas təhsil təsisatları və əxlaqi məsələlər də bu prosesin qarşısını ala bilər. Hansı mənfi nəticələr ola bilər? Əgər bu baş versə, alimlər və həkimlərin hakimiyyətdən və nüfuzdan sui-istifadə etməsi, və insanlar, heyvanlar üzərində sınaqların aparılması ilə bağlı bir sıra problemlərin meydana çıxması ilə nəticələnə bilər. Bu, həmçinin insan emosiyalarını sadələşdirə bilər və o zaman belə bir sual meydana çıxa bilər: məgər Sevgi sadəcə kimyəvi reaksiyalar məcmusudurmu? 12. Yetkin şəxslərin beyinlərini uzun müddət daha sağlam saxlamaq üçün vasitələr 2030-cu ildə yaşlanma prosesində yetkin şəxslərin beyinlərini daha sağlam şəkildə saxlamaq üçün texniki üsulların olması nəzərdə tutulub. Məsələn, yetkin şəxslərin sinir- gövdə hüceyrələri klonlaşdırılacaq və onların əvvəl mümkün olduğundan daha uzun müddət ərzində sağlam qalmaları üçün yetkin şəxslərin beyinlərinə yeridiləcək. Bu da qoca yaşda öyrənməyə və daha yaşlı elm-tutumlu işçi qüvvəsinin olmasına imkan verəcək 12 . Bunun baş verməsinə nə səbəb ola bilər? Həyat səviyyəsinin artırılması, artan siyasi hakimiyyətə malik yaşlanan əhali və azalan nəsil vermə əmsalı tibb elminin buna nail olmasını sürətləndirəcək. İnsanlar həmişə fikirləşiblər ki, yaşlıların beyni daha yeni sinir hüceyrələri emal edə bilməz. Lakin tədqiatlar göstərir ki, hər gün yeni beyin hüceyrələri yaranır. Hər gün əmələ gələn yeni hüceyrələrin çoxu ölür, lakin məşqlər və daha stimullaşdırıcı mühit hüceyrələrin ölüm dərəcəsini azaldır. Bəzi tədqiatlar göstərir ki, yaşlıların davamlı şəkildə tədqiqi yeni beyin hüceyrələrinin artması ilə əlaqəli ola bilər. Sinir hüceyrəsinin inkişafının (yeni beyin hüceyrələrinin artması) tədqiqi yəqin ki, 2030-cu ilədək beyinləri daha uzun müddət sağlam saxlamağa nail olacaq və bu tədqiqatın sadəcə bir xəttidir. Yaşlıların beyinləri 12 RT Delphi istinadları: Monika Qutman, “Yaşlanan Beyin”, USC Health, yaz 2001; Beynin Yaşlanması Beynəlxalq Jirnalı, www.brainaging.ro/Pub-BAJ.htm; “ Bəzi Amillər sayəsində, Embrionik gövdə hüceyələrinin səciyyəvi xüsusiyyətləri ilə mübarizəyə girən yetişkin hüceyrələr”, Medikal Nyus Tudey, 14 Avqust, 2006. Ümumdünya BMT Assosiasiyaları Federasiyası, Minilliyin Layihəsi 2007 Gələcəyin Durumu 105 məşğələlər, bioloji əks-əlaqələr, davranış dəyişiklikləri, müalicələr və digər stimulyantlar sayəsində daha uzun müddət sağlam qalacaq. Bu proseslər insanları “yaxşıdan da yaxşı” edəcək. Hansı müsbət nəticələr ola bilər? Bu vasitələr ruhi xəstəliklər və Alsqeymer və Parkinson xəstəlikləri də daxil olmaqla, beyin xəstəliklərini aradan qaldıra, nəticə etibarilə ağıl azlığı olan yaşlıların sayının artmasının qarşısını ala və yaşlıları işçi qüvvəsinə çevirə bilər. Bu isə azalan nəsil vermə əmsalı-nın iqtisadi təsirlərinin azalması ilə nəticələnə bilər. Bunun baş verməsinə nə mane olur? Təfəkkür elmlərində bəzi irəliləyişlər, bunun baş verəcəyinə inanmayan insanların, və nəticə etibarilə zəruri tədqiqatlara, əxlaqi məsələlərə pul ayırmama, yaşlılaırın tənəzzülün qaçılmaz olduğu haqqında fikirləri, və “təbiətin qanuna” və bu dünyada ən mürəkkəb struktur olan beyinə müdaxilə etmək qorxusu sayəsində ləngiyə bilər. Bu vasitələrin potensial xərcləri, beynin fəaliyyətini genişləndirmək üçün müvafiq texniki üsulların bütün dünyada istifadəsini məhdudlaşdıra bilər. Funksional Maqnit Rezonans Təsvirləri kimi texniki üsulların nəticələri hasil etməsi gözləndiyindən də çox vaxt apara bilər. Hansı mənfi nəticələr ola bilər? Bu proqram bir qrup müalicə olumayan yaşlı insanı diqqətdən kənarda qoya bilər. Həyat dolu yaşlılar isə özlərini gəncliyə-istiqamətlənmiş cəmiyyətlərdən təcrid olunmuş hiss eləyə və bundan narazılıq duya, təcrid olunmuş sub-mədəniyyətlər yarada və ya həyat keyfiyyətində digər tarazlıqların pozulmasına səbəb ola bilərlər. 13. Beynin genişləndirilməsi üçün Kimya Beyin kimyasının araşdırılması intellekti artıran, yaddaşı genişləndirən, diqqətin həcmini artıran və görmə qabiliyyətini və görmə-hərəki koordinasiyasını təkmilləşdirən təhlükəsiz dərman preparatlarının meydana gəlməsinə səbəb olub. 13 Bunun baş verməsinə nə səbəb ola bilər? Bunun baş verməsi üçün beynin genişləndirilməsinin dərk edilməsində dəyişikliklərə ehtiyac var, və dərmanların istifadəyə uyğun olub olmadığı haqda sosial normalar yaratmaq üçün insanlar arasında “genişləndirmə mədəniyyətinin” inkişafı zəruridir. Əxlaqi nəticələrin müsbət təkamülü, Müdafiə Nazirliyinin Perspektiv Tədqiqatlar və Layihələr İdarəsi tərəfindən həyata keçirilən cari araşdırmanın mülki tətbiqatları genişləndirməsi, və M. Pardricin yazdığı “Beyin Dərmanlarının Hazırlanması: Beyin Dərmanlarının Gələcək İnkişafı” kimi mənbələr haqqında məlumatlılğın artması bu proqramın həyata keçməsi ehtimalını artıracaq. Ritilin, Valium və Prozak, insan intelektini “genişləndirməyən”, lakin əqli problemlərə baxmayaraq insana normal fəaliyyət göstərməyə imkan verən yeni psixotrop dərman nümunələridir. Adrenalin travmatik yaddaşları silmək üçün istifadə olunmuşdur. 13 RT Delphi istinadları: “Psixotrop Dərman”, Wikipedia; “Psixotrop Dərmanlar”, Beynəlxalq Səhiyyə Təşkilatı, www.who.int/topics/psychotropic_drugs/en; “Psixotrop Dərmanlar və Uşaqlar: Məktəblər üçün İstifadəsi, Meylləri, və Nəticələri”, Məktəblərdə Səhiyyə və Səhiyyə Xidmətləri Mərkəzi, Corc Vaşinqton Universitetu, Vaşinqton, Kolumbiya Dairəsi, Dekabr 2004. Ümumdünya BMT Assosiasiyaları Federasiyası, Minilliyin Layihəsi 2007 Gələcəyin Durumu 106 Yüklə 5,06 Kb. Dostları ilə paylaş:
|