Microsoft Word Баходир лотинча тузатилган doc

-
9
-
Ko‘rinib turibdiki, Spartadagi tarbiya jarayonining asosini 
jismoniy mashg‘ulotlar tashkil etib, aqliy tarbiyaga har bir 
kishining shaxsiy ishi sifatida qaralgan. 
 Afinada
esa hayot, tartib, intizom, maktab tizimi va 
undagi ta’lim-tarbiya Spartanikidan butunlay farq qilar edi. 
Qullar xususiy mulk hisoblanar edi. Afinada miloddan ilgarigi 
V—IV asrlarda madaniyat barq urib o‘sdi. Fan, me’morchilik 
va haykaltaroshlik taraqqiy qildi. Afinada eng ko‘rkam va 
barkamol inson deb ham jismoniy, ham ma’naviy jihatdan 
yetuk kishini o‘zlarirning «ideali» deb hisoblar edilar. Bu ideal 
faqatgina yuqori tabaqali quldorlarga xos edi. Jismoniy 
mehnat esa faqat qullarning qismati deb hisoblanar edi. 
Afinada bolalar 7 yoshga yetguncha uyda tarbiyalanar, 
o‘g‘il bolalar 7 yoshdan boshlab maktabga qatnar, qizlar esa 
oilada ona ko‘magida uy-ro‘zg‘or ishlariga o‘rgatilar edi. 
Afinada xotin-qizlarning hayoti uy doirasidan chiqmas, asosan 
ichkarida o‘tar edi. 
Afinada bolalar dastlab 7 yoshdan 13—14 yoshgacha 
«grammatist»
(savod o‘rgatish ma’nosida), 
«kifarist»
(grekcha musiqa o‘qituvchisi ma’nosida) maktablarda tahsil 
olganlar. Bu maktablar xususiy bo‘lib, o‘qish pullik edi. 
Shuning uchun oddiy fuqarolarning bolalari bu maktablarda 
ta’lim ololmas edilar. 
O‘g‘il bolalar 13—14 yoshga yetganlaridan keyin 
palestra
(«kurash maktabi») deb atalgan o‘quv yurtiga o‘tar 
edilar. Bu o‘quv yurtida ular ikki—uch yil davomida jismoniy 
mashqlar bilan shug‘ullanar edilar. Masalan, sakrash, 
yugurish, kurash tushish, disk va nayza irg‘itish, suvda suzish 
kabilar o‘rgatilardi. Palestrada o‘qish tekin edi, shuning uchun 

---

-
10
-
ham yoshlarning ko‘pchilik qismi palestrada o‘qish bilan 
cheklanib qolar edi. 
Yoshlarning badavlat oiladan bo‘lgan qismi palestrani 
tugatgach 
gimnaziyaga
(jismoniy, ijtimoiy tarbiya) kirar edi. 
Ularga falsafa, siyosat, adabiyot fanlari o‘rgatilgan. Bu 
maktabni 
tugatgan 
yoshlar 
davlatni 
boshqarishda 
qatnashishlari mumkin edi. Nihoyat, Spartada bo‘lgani kabi, 
Afinada ham 18 dan 20 yoshgacha bo‘lgan yoshlar Efeblar 
qatoriga o‘tib, harbiy xizmatga tayyorlanar va o‘zlarini siyosiy 
bilimlarini oshirishni davom ettirar edilar.