Modernization of the Curricula in sphere of smart building engineering Green Building (greb)



Yüklə 5,02 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə193/207
tarix26.10.2023
ölçüsü5,02 Mb.
#161621
1   ...   189   190   191   192   193   194   195   196   ...   207
5c78e023dfdea (1)

Kimyo 
sanoati
manbalardan 
chiqadigan 
ifloslantiruvchi moddalar 3% ni tashkil etadi bularga 
fenol, ftorli vodorod, azot dioksidi, ammiyak kiradi. 


Transportlarni 
ta’siri.
Respublikamizda 
transport 
vositalari 
asosoiy 
ifloslantiruvchi 
moddalarni 
atmosferaga 
tashlaydigan 
manba 
hisoblaniladi, ya’ni 67% yoki 1310.9 ming tonnani 
tashkil etadi. Toshkent, Samarqand, Buxoro. Farg‘ona 
shaharlari transport bilani ifloslanishi 80% tashkil 
etadi. 
Tojikiston alyuminiy zavodi faoliyat yuritish 
oqibatida O‘zbekiston Respublikasining Surxandaryo 
viloyatining Sariosiyo, Uzun va Denov tumanlarida 
keskin ekologik vaziyat saqlanib kelmoqda. Havoga 
ftorli vodorodni ko‘p tashlanishi insonlarga, 
o‘simliklar va hayvonlarga salbiy ta’sir etgan. 
Aholning nafas olish organlarini, oshqozon, endokrin 
tizimi, qon va qon aylanish organlari va boshqa 
ko‘pgina kasalliklar bilan og‘rish ko‘paygan, shu 
bilan birga bolalarda tug‘ma anamaliyalar (1.8) 
ortgan. Hayvonlarda tishlari to‘qilishi, o‘simliklarda 
hosildorlik pasayishi, qurib qolishi kuzatila boshlandi.
O‘zbekistonda ingredientlar bo‘yicha 2004 yilda 


2000 yilga nisbatan umumiy ifloslantiruvchi moddalar 
miqdori deyarli bir xil ko‘rsatgicha tebranadi. Uglerod 
oksidi 50.9% ga nisbatan 50.3%, uglevodorodlar- 
15.2% ga nisbatan 14.5%, oltingugurt oksidi – 16%, 
azot oksidi-8.5% ga nisbatan 8.9%, qattiq moddalar- 
6.6% ga nisbatan 6.1% va boshqalar 3.4% ga nisbatan 
3.6% larga muvofiq tarzda to‘g‘ri keladi. Ayni shu 
yillar mobaynida statsionar manbalar chiqindilarning 
ko‘proq 
qismini 
oltingugurt 
oksidi 
41.2%, 
uglevodorodlar 21.9%, qattiq moddalar 16.5%, azot 
oksidlari 9.1% tashkil etadi. Oltingugurt oksidining, 
azot oksidlari va qattiq moddalarning manbalari 
hududiy 
qozonxonalar 
va 
issiqlik 
elektr 
stansiyalaridir. Metallurgiya ishlab chiqaruvchi sanoat 
manbalaridan oltingugurt dioksidi, ftorli vodorod, gaz 
va neft ishlab chiqaruvchi korxonalardan og‘ir 
metallar va chang chiqariladi. Kimyoviy ishlab 
chiqaruvchi 
korxonalarda 
ammiyak, 
fenol, 
formaldegid chiqariladi. Shaharlaninig tog‘ oldi, tog‘ 
oraliq botiqlarida joylashganligi, iqlimning issiq va 


quruqligi O‘zbekistonda atmosfera havosi ifloslanish 
darajasining nisbatan yuqori bo‘lishiga olib kelgan. 
O‘zbekistonda atmosfera havosi ayniqsa aholi, sanoat 
va transport yuqori darajada to‘plangan Toshkent va 
Farg‘ona iqtisodiy rayonlarida kuchli ifloslangan. 
Atmosferaning ifloslanishi aholining salomatligi, 
o‘simliklarning holati va hosildorligi binolar, metall 
konstruksiyalar, tarixiy obidalar va boshqalarga salbiy 
tasir ko‘rsatadi. 
Atmosfera havosining ifloslantiruvchi ustivor 
chiqindilar respublikada asosan uglerod oksidi 50%, 
oltingugurt oksidlari 15%, uchuvchi uglevodorodlar 
15%, azot okisidlari 9% va qattiq aralashmalar 7% 
tashkil qiladi. Umuman olganda mintaqa asosiy 
ifloslantiruvchi chiqindilar bo‘yicha o‘rtacha yillik 
ko‘rsatgichi xavfli ko‘rsatgichlardan pastroqdir. 
Atmosfera 
havosining 
sifat ko‘rsatgichlari 
bo‘yicha 
respublikamiz 
shaharlarini, 
mutaxasisslarning fikricha. uchta guruhga ajratish 
mumkin:


Atmosfera 
havosining 
ifloslanishi 
yuqori 
darajada bo‘lgan shaharlar, bularga bir qator zaharli 
gazlarning eng yuqori konsentratsiyasi REM dan 2-5 
martta ko‘p bo‘ladi. Bularga Toshkent, sanoat 
shaharlari: Olmoliq (formaldegid bo‘yicha REM 6 
martta, mis bo‘yicha 5 martta, qo‘rg‘oshin REM 
bo‘yicha 2 martta, margumish va ftor bo‘yicha REM 
2-4 martta ko‘p), Angren (chang va azot oksidlari 
REMdan 3 martta ko‘p), Oxangaron ( azot oksidlari 
bo‘yicha REMdan 11 martta, qo‘rg‘oshin bo‘yicha 
REM 3 martta ko‘p), Chirchik (zaharli gazlar 
bo‘yicha REMdan 6-10 martta, sement changi REM 6 
martta, volfram birikmasi REM bo‘yicha 5 martta 
ko‘p, kobalt birikmasi REM dan 3 martta ko‘p.), 
Bekobod( chang bo‘yicha REM dan 28 martta, 
benzopiren REMdan 17 martta, vannadiy 5 oksidi 
REM dan 5 martta ko‘p), Guliston( mineral va 
organik changlar bo‘yicha REM dan 5-20 martta 
ko‘p). 
Atmosfera havosi o‘rtacha ifloslangan shaharlar 


guruhi, ularda zaharli gazlarning eng yuqori miqdori 
REM dan 1-2 martta ko‘p bo‘ladi, lekin ayrim 
birikmalarning miqdori bu ko‘rsatgichdan yuqori 
bo‘lishi mumkin. Bu guruhga Farg‘ona viloyatidagi 
sanoat shaharlari va tog‘ oralig‘idagi boshqa shaharlar 
kiradi. 

Yüklə 5,02 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   189   190   191   192   193   194   195   196   ...   207




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin