O`zbekiston davlatchiligi tarixi

V SEMESTR UCHUN JAMI
26
VI SEMESTR UCHUN
1
So’nggi o’rta
asrlarda o’zbek
xonliklari:
ma’muriy tuzulishi
va davlat
boshqaruvi
Buxoro xonligi: Markaziy va mahalliy boshqaruv
tartiblari. Shayboniylar davlatining ma`muriy.
Abdullaxon II ning siyosiy maydonga chiqishi.
Buxoro xonligining viloyat (ulus)lari. Buxoro shahri
va unga tegishli tumanlar boshqaruvi. Tobe
hududlar. Xonlikning chegaralari. Harbiy soxa. Sud
ishlari vashariat qonunlari. Qozilik idoralari jinoyat
va jazo turlari. Ashtarxoniylar davlat tizimi,
boshqaruv tartiblari. Xonrasman oliy hokimyat
boshlig`i. Saroy amaldorlarining amalda markaziy
boshqaruvda tutgan o`rni. Markaziy boshqaruvning
zaifligi. Balx shahrining markaz sifatidagi
ahamiyati.
Otaliqning
mavqei.
Viloyat
hokimlarining bashqaruv tizimi. Harbiy va
ma`muriy amaldorlirning huquqlari. Din peshvolari
va Jo`ybor xojalarining mavqei. Mang`itlar sulolasi
6

---

238
hukumronligi davrida davlat boshqaruvi va
ma`muriy tizim. Amir – eng oliy hukmdor. Davlat
boqaruvida qushbegi mansabining ahamiyati. Saroy
unvonlari va mansablari: harbiy amaldorlar, saroy
amaldorlari, diniy unvon va mansablar. Unvonlar va
darajalar.
Xiva xonligi: hududi, ma`muriy tuzulishi,
markaziy va mahalliy boshqaruv tartiblari. Saroy
amaldorlari va markaziy va mahalliy boshqaruvdagi
ijtimoiy tabaqalar, harbiy ma`muriy amaldorlar,
kengash,
inoq,
shayxulislom,
devonbegi,
yasavulboshi diniy unvon va mansablar.
Qo`qon xonligi: hududi, davlat tizimi, ma`muriy
tuzulishi, markaziy va mahalliy boshqaruv tartiblari.
Saroy unvonlari va mansablari. Oliy darajali, o`rta
darajali, quyi darajali. Harbiy ma`muriy mansablar
va unvonlar
2
Turkistonda
Rossiya imperiyasi
mustamlaka
boshqaruv
tuzumining qaror
topishi
Turkistin o`lkasida harbiy-ma`muriy hokimiyat
tizimining yuzaga kelishi. Turkiston o`lkasi ichki
boshqaruvini tashkillashtirishda imperiyaga xos
ma`muriy an`analar, mutloq harbiy qo`mondonlik va
podsho g`aznasi manfaatlaridan kelib chiqib
o`tkazilishi.
Turkiston
general-gubernatorligida
xokimiyat tuzumi va uning funksiyalari. Zarafshon
okrugi va Amudaryo bo`limlari faoiliyati.
Mustamlaka
boshqaruv
tizimining
takomillashtirilishi.
Rossiya
imperiyasining
ko`chiruvchilik siyosati. Hakimiyat, politsiya va sud
organlari, faoliyat doirasining kengayishi. Rossiya
imperiyasining Turkistondagi milliy siyosatining
o`ziga xos xususiyati.
4
3
O’zbekiston
mustabid sovet
davlati tarkibida.
1917 yil siyosiy jarayonlarida Turkiston.
Turkiston
muxtoriyati
milliy
demokratik
davlatchilikning
dastlabki
tajribasi.
Sovetlar
andozasi asosida TASS tashkil topishi. Bolsheviklar
tuzumiga qarshi kurash. XXSR va BXSR larning
tashkil topishi. O`rta Osiyoda milliy hududiy
chegaralanishini o`tkazilishi maqsad va mohiyati.
6

---

239
O`zbekiston SSRni tashkil topishi.
O`zbekiston SSRning ijtimoiy-siyosiy rivojlanishi
SSSRda boshqaruvning ma`muriy-buyruqbozlik
tizimi uzining barcha salbiy ko`rinishlari bilan qaror
topishi va mustaxkamlanishi sharoitida sodir
bo`lishi. O`zbekistonda sinfiy mafkuraga asoslangan
kommunistik partiyaning mutloq hukmronligining
o`rnatilishi. O`zbekiston SSR Konistitutsiyasining
qabul qilinishi.
4
Mustaqil
O’zbekiston
davlatining tashkil
topishi.
1991-yil 31 avgust “O`zbekiston Respublikasi
mustaqilligi asoslari to`g`risida”gi Qonunni qabul
qilinishi va 1-sentabrni Mustaqillik kuni deb e`lon
qilinishi. O`zbekiston davlat boshqaruvining yangi,
zamonaviy va samarali tizimining shakillanishi va
rivojlanib borishi. O`zbekiston mustaqilligi huquqiy
asosining yaratilishi. Konistitutsiyasining qabul
qilinishi.
O`zbekistonda huquqiy demokratik va fuqarolik
jamiyatini
barpo
etishda
mamlakatni
modernizatsiyalashda
amalga
oshirilayotgan
jarayonlar mohiyati. Milliy davlat tizimining barpo
qilinishi va boshqaruvda yangi, samarali usullarning
qaror topishi. Davlat xokimiyati va boshqaruvini
demokratlashtirish jarayonida Prezidentlik institute
o`rni va roli. Mustaqillik yillarida Qoraqalpog`iston
Respublikasi davlatchiligi taraqqiyoti.
10