B. E. Turayev, X. Isayev, G. O. Akbarova tabiiy fanlarning

Yerlarni muhofaza qilish
yerlarga m urakkab tabiiy hosilalar 
(ekotizim lar) tariqasida, ularning zona va m intaqa xususiyatlarini 
e ’tiborga olgan holda atroflicha yondashish asosida am alga oshiriladi.
Yerlardan oqilona foydalanish
tizim i tabiatni m uhofaza qilish 
va resurslam i tejash tarzida boMishi ham da tuproqning saqlanishini, 
o ‘sim lik va hayvonot dunyosiga, geologiya jin slariga va atrof-m uhit- 
ning boshqa tarkibiy qism lariga ta ’sir o ‘tkazishni cheglashni nazarda 
tutishi kerak.
Yerlarning muhofaza qilinishini ta ’minlash maqsadida yer ega-
lari, yerdan foydalanuvchilar va ijarachilar:
>
hududni oqilona tashkil etadilar;
>
tuproq unum dorligini, shuningdek yerning boshqa xossala- 
rini tiklaydilar va oshiradilar;
> yerlarni suv va sham ol eroziyasidan, sellardan, suv bosishdan, 
zaxlashdan, qayta sh o ‘r bosishdan, qaqrab qolishdan, zaranglashish- 
dan. ishlab chiqarish chiqindi lari, kim yoviy va radioaktiv m oddalar 
bilan ifloslanishdan, xarob qiladigan boshqa jarayonlardan him oya 
qiladilar;
> qishioq x o ‘ja lik yerlarini buta va m ayda dov-daraxtlar, yov- 
voyi o ‘tlar bosib ketishidan va yerlarning m adaniy-texnikaviy hola- 
tini yom onlashtiruvchi boshqa jarayonlardan him oya qiladilar;
157

---

>
hosildan qolgan qishloq x o ‘ja lik yerlaridagi tuproq unum- 
dorligini boshqa usullar bilan qayta tiklashning iloji bo'lm asa, bu yer­
larni konsyervatsiya qiladilar;
>
buzilgan yerlarni qaytadan ekinzorga aylantiradilar, ular­
ning unum dorligini va boshqa foydali xossalarini oshiradilar;
>
yerlarni buzish bilan b o g ‘liq b o ig a n ishlam i am alga oshi- 
rish c h o g id a tuproqning unum dor qatlam ini sidirib oladilar. undan 
foyd alanad ilar va uni saqlab qoladilar.
D avlat organlari yerlarni m uhofaza qilish yuzasidan respub­
lika dasturi va hududiy dasturlar doirasida zarur chora-tadbirlarni 
k o ‘radilar.
H osildan qolgan qishloq x o ‘ja lik y e rla rin i konservatsiya qilish tar- 
tibi qonun hujjatlari bilan belgilanadi.
158

---