Saralashning qat’iy va yaxshilangan usullari va ularning qo’llanilishi. Saralashning ikkita turi mavjud: ichki

Tanlash orqali saralash algoritmi
Mazkur usul quyidagi tamoyillarga asoslangan:
1. Eng kichik kalitga ega element tanlanadi.
2. Ushbu element birinchi element bilan o’rin almashinadi.
3. Keyin mazkur jarayon qolgan 
n-1, n-2 
elementlar bilan takrorlanib, to bitta eng 
“katta” element qolguncha davom ettiriladi.

---

3 
for(int i=0;i
for(int j=i+1;j
if (a[i] > a[j]){ 
int k = a[j]; 
a[j]= a[i]; 
a[i]= k; 
} 
Algoritm samaradorligi:
▪ 
Taqqoslashlar soni
S= N(N-1)/2=(N
2
-N)/2 
▪ 
Massiv tartiblanganda o’rinlashtirishlar soni
M
min
=3(N-1) 
▪ 
Massiv teskari tartiblanganda o’rinlashtirishlar soni
M
min
=M
min
N/2=3N(N-1)/2 
Ushbu usul bo’yicha saralash bajarilsa, eng yomon holda taqqoslashlar va 
o’rinlashtirishlar soni tartibi n
2 
bo’ladi.
Pufaksimon saralash algoritmi
Ushbu usulning g’oyasi quyidagicha: 
n - 1 
marta massivda quyidan yuqoriga qarab 
yurib kalitlar jufti-jufti bilan taqqoslanadi. Agar pastki kalit qiymati yuqoridagi 
jufti kalitidan kichik bo’lsa, u holda ularning o’rni almashtiriladi (1- rasm).
Misol : 
massiv - 4, 3, 7, 2, 1, 6.
1-rasm. Pufaksimon saralash usulida massivelementlarining o’rnini almashtirish
Pufaksimon usulni massiv elementlarida pastdan yuqoriga va yuqoridan pastga 
o’tishni bir vaqtda amalga oshirish natijasida yaxshilash mumkin.
Taqqoslashlar soni:
M=(n/2)(n/2)=n
2
/4 
Almashtirishlar soni:
C
max
=3n
2
/4 
2-rasm. Massivni pufaksimon saralashga misol 

---

4 
2-rasmda berilgan misolda 5 ta elementdan iborat massiv berilgan. Demak, 
massivda pastdan yuqoriga (yuqoridan pastga) o’tishlar soni 5-1=4 marta bo’ladi. 
Misoldan ko’rinib turibdiki, algoritm ichki siklda 3-qadamdan boshlab massivni 
“bekor” qayta ishlaydi, 4-qadamni bajarmasa ham bo’ladi.
Berilgan usullarning afzalligi:
1) Eng sodda algoritm;
2) Amalga oshirish sodda;
3) Qo’shimcha o’zgaruvchilar shart emas.
Kamchiliklari:
1) Katta massivlarni uzoq qayta ishlaydi;
2) Har qanday holatda ham o’tishlar soni kamaymaydi.