Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al

3. Administrator huquqiga ega bo’lmagan akkauntdan foydalanish 
Administrator akkaunti ostida yuklab olingan zararli dastur qurilmangiz va undagi 
maʼlumotlar uchun yanada zararlidir. Kompyuteringizda cheklangan imtiyozlarga ega 
foydalanuvchi akkauntini yaratib va kundalik vazifalar uchun undan foydalanganingiz 
ma’qul. Cheklangan imtiyozga ega akkauntga kirganingizda, zararli dastur 
qurilmangizga kirish yo’lini topishi va tizim bo’yicha o’zgartirishlar kiritishi ancha qiyin 
bo’ladi. 
4. Qanday dasturlar o’rnatayotganingizga ehtiyot va e’tiborli bo’lish kerak 
Ko’p zararli dasturlar shubhali dasturiy ta’minot to’plami ichida bo’lishi yoki haqiqiy 
ilovalarning «qaroqchilik» versiyalariga joylashtirilgan bo’lishi mumkin. 
Kompyuteringizga zararli dasturlarni yuqtirishning eng ishonchli yo’llaridan biri unga 
«qaroqchilik»(litsenziyasiz) dasturlarini o’rnatishdir. Agar sizga ma’lum bir dasturiy 
ta’minot juda ham kerak bo’lsa, lekin uni sotib olishga imkoningiz bo’lmasa, yodda 
tuting, deyarli barcha yirik dasturiy mahsulotlarning bepul muqobil versiyalari 
(alternativ versiyalari) mavjud. Ko’pincha, muqobil versiyalardagi ko’plab funksiyalar 
cheklangan bo’lsa-da, ular vazifangizni bajarish uchun yetarli bo’ladi. Iloji bo’lsa, har 
doim xususiy tijorat mahsulotlaridan ko’ra ochiq kodli dasturiy ta’minotni tanlang. 
Ilovalarni faqat rasmiy ilovalar do’konlari orqali yuklab oling. Agar siz biror ilovani 
birinchi marta o’rnatayotgan bo’lsangiz va u haqida ma’lumotingiz bo’lmasa, uning 

---

qanchalik ishonchliligini aniqlash uchun boshqa foydalanuvchilarning fikrlari bilan 
tanishishingiz to’g’ri bo’ladi. 
Qurilmalaringizga oʻrnatilgan barcha ilovalarni muntazam ravishda qayta koʻrib 
chiqishni odat qiling. Keraksiz ilovalarni o’chirib tashlang. 
5. Biriktirmalardan foydalanishda ehtiyot bo’lish 
Notanish yoki siz toʻliq ishonmaydigan shaxslar tomonidan yuborilgan elektron 
pochta xabarlari, ijtimoiy media yoki sms xabarlaridagi biriktirmalarni hech qachon 
yuklab olmasligingiz yoki ochmasligingiz kerak. Bu raqamli xavfsizlikning eng asosiy 
qoidalaridan biridir. Firibgarlar va jinoyatchilar, zararli dasturlar bilan zararlangan 
Word, Excel, PowerPoint va PDF fayllarini qo’llashni ko’proq afzal ko’radilar. Agar 
elektron pochta yoki ma’lum bir boshqa turdagi xabar sizga g’alati yoki shubhali 
ko’rinsa, buning eng yaxshi yechimi uni darhol o’chirishdir. 
Hatto, siz tanigan va ishongan odamlarning elektron pochta akkauntlari buzib kirilgan 
bo’lishi ham mumkinligini unutmang. Shuning uchun, agar siz ulardan biriktirmali 
kutilmagan xabar olsangiz, uni ochishdan oldin sizga xabarni yuborgan tanishingiz 
bilan bog’langaningiz ma’qul.