Kashfiyot va ixtirolar

Oyga sayohat
Yerning eng yaqin yo'ldoshi bo'lgan Oy insonlarni har doim qiziqtirib 
kelgan. Fransiyalik mashhur fantast-yozuvchi Jyul Vern o'zining fan- 
tasti к asarida bahaybat to'pdan otilgan yadro ichida jasur sayohatchi- 
larni Oy kurrasiga yuboradi.
Ammo olimlar bunday tarzda Oyga sayohat qilib bo'lmasligini il- 
miy isbotlab berishdi. Sabab shundaki, yadro ichidagi sayohatchi- 
lar yerdan katta tezlik bilan 
ko'tarilishdagi bosimning o'z- 
garishiga bardosh berolma- 
gan bo'lardilar. Bunday katta 
bosimga hech qanday inson 
dosh berolmaydi.
Oyga birinchi sayohatni 
1959-yilda Sovet Ittifoqining 
sayyoralararo avtomatik stan- 
siyasi (SAS) amalga oshirgan.
Keyinchalik ular takror va tak- 
ror oyga sayohat qilib, uning
Lunoxodning qopqog'ida uning asosiy quyosh batareyasi joylashgan
Oyga birinchi bo'lib so­
vet roboti «Lunoxod-1»
qadam qygan. U 1970-yil
17-noyabrda oy sathiga qo'n-
di va uning yuzasida 10 km
masofani bosib o'tib, oysirtini
o'rgandi. Bu uskuna Oy sat-
hida deyarli 1 yil mobaynida
faoliyat ko'rsatdi.

---

sathini suratlarga olishdi, hattoki tadqiqotlar olib borish uchun kerak 
bo'ladigan ilmiy uskunalarni ham olib chiqishga muvaffaq bo'lishdi.
«Lunoxod»ning ichki qismi kattagina tadqiqot laboratoriyasi bo'lib, 
shu orqali u, Oy sathi jinslari tarkibini o'rgangan va tasvirga olgan. 
ixtirochilar bunday uskunani yaratish vaqtida, uning Oy sathida bema- 
lol harakatlana olishi hamda o'z vazifasini mohirona bajara olishi uchun 
barcha zaruriyatni hisobga olishgan. Yerdan kelayotgan ko'rsatmalar 
radioantenna va priyomnik orqali qabul qilinib mexanizmga uzati- 
ladi. Televizion kameralari esa Oy sirtini tasvirga oladi. «Lunoxod» 
qopqog'ining ichki qismiga o'rnatilgan 
Quyoshli energiya manbayida nur or­
qali energiya hosil bo'ladi. Motor, tele 
va fotokameralar, shuningdek, radiou­
zatgichlar ham aynan ana shu energiya 
asosida ishlaydi. Uskunaning quyoshli 
energiya manbayi xuddi kungaboqar 
singari Quyoshga qaratib qo'yiladi.
Birinchi marta Oyga kosmik ekspe- 
ditsiya 1969-yilda amalga oshirildi. Bu 
parvozni «Appolon-11» kosmik kemasi 
bajardi va kemaning o'zi Oy orbitasida 
qolib, undan ajrab chiqqan kabina Oy- 
ning «Osoyishtalik Dengizi» deb nomla- 
nuvchi qismiga qo'ndi. 1969-yil 21-iyul 
kuni amerikalik astronavtlar