33
Bob bo‘yicha mashq, topshiriqlar, nazorat va mustahkamlash
savollari:
1. Natyurmort kompozitsiyasini tasvirlash
2. Leonardo da Vinchi va Chennino Chennini ishlaridan nusxa qo‘chi-
rish (chizgi va qoralamalar).
3. Ish joyini jihozlash deganda nima nazarda tutiladi?
4. Molbert oldida o‘tirish holatlari.
5. Rasm chizish nimadan boshlanadi?
6. To‘g‘ri joylashtirish usullari.
7. Chizish uchun moslama turlari.
8. Chizmatasvir materiallari.
9. Shaklning konstruktiv asoslari tushunchasi.
10. Ufq chizig‘i nima?
11. Kartina tekisligi deganda nimani tushunasiz?
12. Tutashuv nuqtalari tushunchasi.
13. Chiziqli perspektiva va havo
perspektivasining asosiy
qonuniyatlari.
14. Chizmatasvirda yorug‘lik – soyalar qonuni.
15. Yaxlitlik va tus munosabatlar tushunchasi.
16. Natyurmort bajarish bosqichlari.
34
II - BOB. HAR XIL SHAKL VA HAJMGA EGA BO‘LGAN
JISMLARNI TASVIRLASH
NATYURMORT TUSHUNCHASI
“Natyurmort” – fransuzcha so‘z bo‘lib, turli buyumlardan tuzil-
gan, ma’lum bir ma’noni anglatadigan kompozitsiyadir. Bu so‘zning
aniq tarjimasini “jonsiz tabiat uyushmasi” deyish mumkin. Natyurmort
asosida rasm chizish qoidalarini o‘rgatish barcha badiiy maktablar
usulida qadimdan rivojlangan. Bu borada Italiya,
Olmoniya, Rossiya
kabi badiiy akademiyalarning boy tajribasini tilga olish mumkin.
Leonardo da Vinchi, Albrext Dyurer, Chennino Chennini kabi buyuk
rassomlarning klassik merosi fikrimiz dalilidir.
Natyurmort ustida ishlash jarayonida talabalar kuzatish pers-
pektivasi orqali narsalarning
konstruktiv tuzilishi, yorug‘ – soya
tarqalishi qoidalari haqida aniq bilim va ko‘nikmalar hosil etadilar.
Turli materiallar (shisha, metall, yog‘och, mato va h.z. fakturasini tus
orqali ifodalashga o‘rganadilar. Natyurmort chizishda eng birinchi
navbatda shakli aniq,
ortiqcha bezaksiz, murakkab bo‘lmagan
buyumlarni tanlash kerak. Shundan so‘ng ma’lum qoidalar asosida
natyurmort tuzish kerak. Bunda tanlangan predmetlar orasidagi
mantiqiy bog‘lanishga jiddiy e’tibor qaratish zarur.
Buning uchun
natyurmortchi rassomlar bajargan ishlarning reproduksiyalarini
o‘rganish juda muhimdir. Ularning natyurmortni qanday tuzgan-
liklariga e’tibor qaratilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Predmetlarni
tanlashda ularning qanday materialdan ekanligi, turli xil shakl va
figuradagi predmetlar ishtiroki ishning qiziqarli
va jonli chiqishiga
imkon yaratadi. (13, 14 - rasmlar).