q a y tm a sa, X udo u larn i jaz o lay d i. Bu ja z o d a n q o ‘rq q an
kish ilar
o 'z la rin in g y o m o n x u lq -a tv o rla rid a n voz k e c h ish i, q u tu lish la ri
lozim . Bu esa, y a n a u larn in g irodalariga b o g 'liqdir.
T a fta z o n iy o ‘z bilish n azariy asid a Ib n Sino (Ib n
S ino n arsa va
h o d is a la r h a q id a g i h o s il q ilin g a n m a ’lu m o tla r n i b ilim , d e b
h iso b la y d i)d a n farq qilib, n arsa va h o d isa la r
h aq idag i erish g an
m a ’lu m o tla rn i in so n n in g h is-tu y g ‘u va b ilim lari o ‘rtasid agi vosita
boM uvchi b o sq ich , deb tu sh u n a d i.
U n in g q a ra sh ich a , in so n bilish
ja ra y o n i u c h sh a rtn i ta q o z o etadi:
1. H is -tu y g ‘u a ’zo lari va a sh y o la rn in g o ‘zaro t a ’siri.
2. Bu t a ’sirning in so n ru h iy ati to m o n id a n qabul qilinishi.
3. A qliy b ilis h 1.
T aftazoniy fikricha, h is-tu y g ‘u a ’zolariga
ashyolar va hodisalar
ta ’sir etib, tashqi hissiyotni paydo qiladi, tashqi his-tuyg‘u hissiyot
asosida so ‘ng ichki h is-tu y g ‘u paydo b o 'lad i. Bu his-tuyg‘ular va
hissiyotlardan, ularning shakllaridan bilim shakllanadi.
B unda hissiyot
ashyolar va h odisalardan, ularning zaruriy sifatlari va aloqalari bilan
birgalikda, faqat tashqi qiyofalarinigina qabul qilib oladi.
Shu sababli
Taftazoniyning fikricha, hissiy tasaw urga ega b o ‘lish u ch u n ashyo yoki
narsaning o ‘zi bo'lishi shartdir. Lekin, aqliy bilish u c h u n m od diy
asoslar (ashyo yoki b u y u m )d a n a n c h a u zoqlashgan
h o ld a hissiy
bilim larga tayanib, u lard an yuqori ko'tarilish kerak, aqliy bilish an a
shu y u q o riro q b o sq ich d a hosil b o 'lad i. U ning qarash ich a,
aqliy
bilishning shakllari
Dostları ilə paylaş: