Dilmurod quronov a d a b iy o t s h u n o s L ik k a k ir ish ol
X u s u s a n , 2 0 - у i 11 a r s h o ‘ ro adabiyotshunosligida maydonga kelgan «vulgar sotsiologizm» tarafdorlari faoliyatida badiiy asami faqat g'oyaviy mazmunidan, sinfiy mohiyatidan kelib chiqib baholash amaliyoti kuzatiladi. Badiiy adabiyotga bu xil yondashuv uni san’at hodisasi ekanligini inkor qilish, uni mafkura quroliga aylantirishning qo‘pol ko'rinishi edi. Qo'pol
deyishimizning boisi shuki, garchi sovet adabiyotshunosligi vulgar sotsiologizmga o'z vaqtida keskin zarba bergan bo‘lsa-da, uning o ‘zi ham bir oyog‘i bilan shu mavqeda turar, ya’ni mohiyatan badiiy adabiyotga shu xil yondashuvning «yumshoq» varianti edi. Sho‘ro davrida yangi tuzumni, kommunistlar partiyasini, proletariat dohiysini ulug'lagan badiiy jihatdan nochor asarlam ing rag'batlantirilib, chinakam badiiyat hodisasi sanaladigan asarlaming e’tibordan chetda qolgani, eng yomoni, tazyiq ostiga olingani buning yorqin dalilidir. Ko'rinadiki, badiiy asami o'rganishga jazm etgan adabiyotshunos, avvalo, uning tabiatidan kelib chiqishi, asarning shakl va mazmun jihatlarini birlikda olib tekshirishi zarur ekan. Tabiiyki, badiiy asami o'rganayotgan adabiyotshunos uning qaysidir bir jihatini diqqat markaziga qo'yishi mumkin. Biroq shunda ham, masalan, asar shakli haqida fikr yuritayotgan tadqiqotchi uning mazmunni uyushtirish va ifodalash, ta’sirdorligiyu badiiy jozibasini oshirishdagi ahamiyatini; mazmun haqida fikr yuritganda uning shaklga qay darajada muvofiqligini nazardan qochirmasligi lozim bo'ladi. Badiiy asarda shakl va mazmunning o'zaro bog'liqligi shunchalarki, adabiyotshunoslikda shakl va mazmun komponentlarini
