2
, IAB, WOS, ECMA, X-Open, OSF
va
OMG
kabi ixtisoslashgan xalqaro tashkilotlar va konsortsiumlar tomonidan ishlab
chiqilgan.
2.4§ Axborot xavfsizligining Davlat standartlari
Jamiyatda axborotlashtirish sohasidagi munosabatlarning kengayishi bilan bir
qatorda, mamlakatimizda axborotlashtirish sohasidagi huquqbuzarliklarning oldini
olishga qaratilgan yangi ijtimoiy munosabatlar – axborot xavfsizligini ta’minlash
ham dolzarb masalalardan biriga aylandi hamda mamlakatimizda qabul qilingan
qonun hujjatlariga axborot xavfsizligini ta’minlash borasidagi xalqaro standartlar
talablari kiritib borilmoqda.
Shu o‘rinda axborot xavfsizligi tushunchasini tahlil qiladigan bo‘lsak,
O‘zbekiston Respublikasining “Axborot erkinligi printsiplari va kafolatlari
to‘g‘risida”gi Qonuniga muvofiq, axborot xavfsizligi axborot sohasida shaxs,
jamiyat va davlat manfaatlarining himoyalanganligini bildiradi. Shaxsning axborot
borasidagi xavfsizligini ta’minlashning asosiy yo‘nalishlari quyidagilardan iborat:
– shaxsning axborotdan erkin foydalanishi uchun zarur sharoitlar va
kafolatlarni yaratish;
1
ITU
–International Telecommunications Union–Xalqaro Telekommunikatsiyalar uyushmasi.
2
IEEE
–Institute of Electrical and Electronic Engineers–Xalqaro elektrotexnika va
radioelektronika injenerlari Instituti.
38
– shaxsning shaxsiy hayotiga taalluqli sirlarini saqlash;
– shaxsni axborot vositasida qonunga xilof ravishda ruhiy ta’sir
ko‘rsatilishidan himoya qilish.
Mamlakatimiz qonunchiligida mazkur normalar axborot xavfsizligini
ta’minlash bo‘yicha ilg‘or xalqaro standartlar talablariga muvofiq keladi. Xususan,
Inson huquqlari umumjahon Deklaratsiyasining 19-moddasi shaxsning axborotdan
erkin foydalanishi uchun zarur sharoitlar va kafolatlarni yaratishni ko‘zda tutib,
bunga ko‘ra har bir shaxs erkin ravishda axborotlarni izlash, olish va tarqatish
huquqiga ega.
Axborot xavfsizligining keyingi muhim tarkibiy qismi bo‘lmish shaxsning
shaxsiy hayotiga taalluqli sirlarini saqlash bo‘yicha ham Inson huquqlari
umumjahon Deklaratsiyasida muhim talablar belgilangan.
Shu o‘rinda aytib o‘tish kerakki, shaxsiy hayot daxlsizligi bilan bog‘liq qoida
dastlab, Inson huquqlari umumjahon Deklaratsiyasida huquqiy jihatdan
mustahkamlangan bo‘lib, xususan, uning 12-moddasida shunday deyiladi: “Hech
kimning shaxsiy va oilaviy hayotiga o‘zboshimchalik va noqonuniy tarzda
aralashish, uning uy-joyi daxlsizligi va yozishmalardagi sirlariga o‘zboshimchalik
va noqonuniy tarzda tajovuz qilish va uning or-nomusi va sha’niga tajovuz qilish
mumkin emas. Har bir inson xuddi shunday aralashuv yoki tajovuzlardan qonun
orqali himoya qilinish huquqiga ega.
Jahon xalqaro tajribasi shuni ko‘rsatmoqdaki, davlat miqyosida
axborotlashtirishning milliy tizimini shakllantirish sohasidagi muammolar axborot
resurslarini boshqarish, bu sohadagi aniq va ravshan strategiyani ishlab chiqish
kabi vazifalardan tashqari, ushbu munosabatlarni tartibga soluvchi qonunchilik
hujjatlarini yaratish, zamon talablaridan kelib chiqib, ularni takomillashtirish kabi
masalalar bugungi kunda dolzarb bo‘lib turibdi.
Hozirgi kunda zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining
rivojlanib borishi iqtisodiyot, ta’lim, fan hamda boshqa sohalarda faoliyat
samaradorligini oshirishda muhim omil bo‘lib xizmat qilmoqda. Shu bilan birga,
axborot texnologiyalarining rivojilanishi jarayonida axborot xavfsizligini
39
ta’minlash bilan bog‘liq qonun hujjatlarini xalqaro standartlar, xorij tajribasi va
milliy manfaatlarini hisobga olgan holda takomillashtirib borish lozim bo‘ladi
O‘zstandart agentligining 05.09.2016 yildagi 05-784 sonli qarori bilan 2016
yil 8 sentyabrdan quyidagi Davlat standartlari joriy etilgan:
Dostları ilə paylaş: |