Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001


Dini təsəvvürlər və inamlar insanların xəyal və təxəyyülünün



Yüklə 3,75 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə536/635
tarix13.12.2023
ölçüsü3,75 Mb.
#175262
növüDərs
1   ...   532   533   534   535   536   537   538   539   ...   635
Zeynaddin Haciyev-Fəlsəfə

Dini təsəvvürlər və inamlar insanların xəyal və təxəyyülünün 
məhsuludur
. Onlar əvvəlcə ayrıca bir insanın psixiki fəaliyyəti nəticəsi 
kimi yaranır. Lakin dinin cəmiyyətdə yaşamasını və yayılmısını fərdi 
psixikanın inkişaf qanunauyğunluqları ilə izah etmək mümkün deyildir. 
Burada artıq ictimai şüurun inkişafını səciyyələndirən ümumi qanunauyğ-
unluqlar fəaliyyət göstərməyə başlayır.
1
Dinin mənşəyini araşdırarkən onun qnoseoloji (idrakda prosesində 
olan) kökləri də nəzərdən keçirilməlidir. Bu problemə münasibətdə fəlsəfi 
fikirdə üç nöqteyi- nəzər mövcuddur: ssiyentist-pozitiv, tarixi (təkamül) və 
mütləq yanaşma. Birinci baxış dini aşağı səviyyəli bilik kimi təsəvvür 
edir. Bu mövqeyə görə din cəhalətdir və elm inkişaf etdikcə o tədricən 
aradan çıxacaqdır. Ikinci nöqteyi- nəzərin tərəfdarları dinə inkişaf etməkdə 
olan bilik forması kimi baxır və göstərirlər ki, o başqa, daha yüksək biliyə 
daxil olduqda belə, yenə öz əhəmiyyətini saxlayır. Burada söhbət dinin 
sırf rasional səpkisindən daha çox, hissi tərəfindən gedir. Nəhayət, üçüncü 
yanaşma göstərir ki, din və elmi bilik bir- birindən fərqli iki müstəqil 
formadır. Bu baxış həqiqətə daha yaxındır, çünki onların hər birinin spesi-
fik mahiyyətini və aralarındakı hədləri müəyyən etməyə cəhd göstərir.
2
Dini şüurun əsasında iki anlayış durur: fövqəltəbii (ilahi) qüvvə 
və inam (etiqad)
. Birinci haqqında yuxarıda qısa da olsa qeyd etdik. Dini 
inama gəlincə isə göstərilməlidir ki, o dini şüurun başlıca əlamətidir. Həm 
də söhbət elə belə inamdan deyil, fövqəltəbii, ilahi qüvvələrin 
mövcudluğuna inam bəsləməkdən gedir. Özü-özlüyündə inam dedikdə 
ətraf aləmə idrakı-sosial münasibət forması başa düşülür. Inamın bilikdən 
mühüm bir fərqi onun zəkadan daha çox hisslərə müraciət etməsidir. Dini 
inamın predmetini fövqəltəbii qüvvə təşkil etdiyi üçün o illüziyalı xarakter 
daşıyır. 

Yüklə 3,75 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   532   533   534   535   536   537   538   539   ...   635




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin