R. X. Maksudov

Ruxsat etilgan kuchlanishlar. 
Jadvalda umumiy mashinasozlik; 
ko‘tarish-tashish uskunalari uchun qabul qilgan ezilishdagi kuchla- 
nishni ruxsat etilgan qiymatlari berilgan.
Birikma turi
Ishlash
sharoiti
M iv, MPa
<350
HB
>40HRC
Birikma o ‘zaro 
harakatsiz
a -
25...30
40...70
b
60...100
100... 140
V
80... 120
120...200
B irikma o ‘zaro o ‘q 
bo‘yicha yuklanishsiz 
harakatlanadi
a
15...20
20...35
b
20...30
30...60
V
25...40
40...70
Birikm aiar o‘zaro o ‘q 
bo‘yicha yuklanish 
ta ’sirida harakatlanadi
a
3...10
b
5...15
V
10...20
Ilova:
l.a - ishlash sharoiti og‘ir, yuklanish o ‘zgaruvchan zarb bilan 
yuqori chastotada ta ’sir qiladi; b - ishlash sharoiti o ‘rtacha; v - ishlash 
sharoiti yaxshi.
2. Ish rejimi yengil boTganda tavsiya etilgan qiymatlarning kattasi 
olinadi.
Masala: 
0 ‘zaro o ‘q bo‘yicha harakatlanmaydigan tishli g‘ildirak 
val birikma uchun shlits tanlansin. Birikma uzatadigan aylanm a moment 
T= 210Nm. Ishlash sharoitida o ‘rtacha val diametri d = 45mm, val 45 
markali po‘lat materialdan tayyorlangan. Termik qayta ishlanishi 
yaxshilanish, qattiqligi 290NV.
M asalaning yechimi.
1.Birikma sifatida tashqi diametri bo‘yicha markazlashgan to ‘g ‘ri 
to ‘rtburchakli shlits qabul qilamiz, bunda d = 45mm, yengil seriya 
bo‘lganda.
35
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ZxdxD = 8*46*50mm, f = 0.4mm;
0 ‘rtacha diametri 
dO‘,=0.5(D+d) = (50+46) = 48mm;
Tishning balandligi 
h = 0.5(D-d) — 2 f = 0.5(50-46) - 2*0.4 = 1.2mm.
2. Ruxsat etilgan ezilishdagi kuchlanish. Birikma o 'q bo‘yicha 
harakatsiz b o ig an d a, ishlash sharoiti o'rtacha, qattiqligi 
<350NV, 
bunda 
|бт] = 6 0 /
id.
3. Tishning uzunligi
, 
2 1 0
'-T K.,
2
• 1
03 
-
210• 1.3 
i n _
L =
--------------
r
— т — = ------------------ — = 1 9 . 7
м м .
1 
dw Z h\o\a
48 8 1,-60
Bunda: K„=1.3
4. Gubchakning uzunligi
l,. = lx+ 6 = 19.7 + 6 =25.7 
Aniqlangan qiymatni yaxlitlab 1, = 28mm qabul qilamiz.
Yuzasi toblanm agan q o ‘zg ‘almas shlitsli birikm alar uchun 
[aez] 
=30-^70 MPa, toblangan bo‘lsa [cez] = 8 0 -4 8 0 MPa, yuzasi toblangan 
o ‘q bo‘yicha harakatlanuvchi birikm alar uchun [ocz] = 5 -4 5 MPa.
Yeyilishga ruxsat etilgan kuchlanish qiymati ishchi yuzaning 
term ik qayta ishlanishiga hamda qattiqligiga b o g iiq b o iib , term ik qayta 
ishlanish yaxshilanish bo‘lganda c yeyi =0,032 NV, toblash b o ig a n d a a eyi 
=0,3 NRS