105
Bank aktivlarining sifat darajasi
№
Aktivlarning sifati
Zaxiralar
1
Standart
1%
2
Substandart
10%
3
Қониқарсиз
25%
4
Shubxali
50%
5
Umidsiz
100%
Standart.
Ushbu aktivlar bo‘yicha qarzlarning o‘z
muddatida
to‘lanishi shubha tug‘dirmaydi. Qarz oluvchi moliyaviy jihatdan
barqaror hisoblanadi, u yetarli miqdorda kapitalga, yuqori daromadlilik
darajasiga hamda
barcha mavjud majburiyatlar, jumladan, mazkur
qarzni qondirish uchun yetarli pul mablag‘lari oqimiga ega. Qarz
oluvchi
amalda bajariladigan, jumladan, bozorda raqobatlasha olish,
yaxshi mahsulot ishlab chiqarishga doir strategik rejani taqdim etadi va
o‘z mahsulotlari uchun marketing rejasiga ega bo‘ladi.
Qarzdor
mavqeini baholash kreditga doir to‘lovlar tarixi, garovning bozorda
sotilishi (mulk va ko‘chmas mulk, kafolat) kabi omillarni o‘z ichiga
qamrab oladi. Garov "yaxshi ta’minlangan"
kredit mezonlariga mos
keladi. Garov amaldagi qonunchilikka muvofiq notarial jihatdan
puxta
tasdiqlangan bo‘lishi va zarur hollarda tegishli mulk bitimini
ro‘yxatdan o‘tkazish uchun belgilangan tartibda ro‘yxatga olinishi
lozim. Bank kredit qaytarilmagan holda
cheklovlarsiz va erkin
ravishda uni garov hisobidan undirib olishi mumkin. Ta’minotga doir
taqdim etilayotgan barcha hujjatlar qonunchilikda belgilangan tartibda
rasmiylashtirilishi kerak.
"Standart" deb tasniflangan kreditlarda ular qaytarilmasligi
alomatlari bo‘lmaydi.
Foizlar muddati o‘tgan ssudalar "Yaxshi" deb tasniflanishi mumkin
emas.
Substandart.
Substandart. toifaga kiritilgan aktivlar berilishida
ikkilamchi to‘lov manbasi (kafolat yoki garov bilan) puxta
ta’minlangan bo‘lishi lozim. Umuman olganda
qarzdorning moliyaviy ahvoli barqaror hisoblanadi, lekin ayrim
noqulay vaziyatlar yoki yo‘nalishlar mavjud bo‘lib,
agarda ular
106
bartaraf etilmasa, qarzdorning kreditni o‘z vaqtida to‘lash qobiliyatiga
nisbatan shubha uyg‘onishi mumkin. Shu bilan birga moliyaviy ahvol
yoki garovni nazorat qilish borasida bir muncha shubhalar bo‘lishi
mumkin. Kredit hujjatlarida yetarlicha axborot bo‘lmagan yoki garov
ta’minoti bo‘yicha hujjatlari bo‘lmagan "Standart" kreditlar (aktivlar)
ham "Substandart" aktivlar sifatida tasniflanishi mumkin. "Standart"
sifatida tasniflangan aktivlar bo‘yicha bank qaytarilmagan asosiy qarz
summasining 10 foizi miqdorida zaxiralar tuzishi shart.
Dostları ilə paylaş: