Anatomiya 2014. indd

(Ashoff–Tavar) 
tuguni
 
bo‘lmacha-
lararo to‘ 
siqning pastki qismida joylashgan. Pastga tomon tu-
gun hujay ralarining o‘simtalarining bo‘lmacha-
lar va qorinchalar miokardini bog‘lab turuvchi 
bo‘lmacha-qorincha 
(Gis)
dastasini
 
hosil qila-
156-rasm. Yurakning o‘tkazuvchi tizimi:
1–yurak bo‘lmachasi va qorinchasi orasidagi tugun; 
2–yurak bo‘lmachasi va qorinchasi o‘rtasidagi tutam-
ni chap oyoqchasi; 3–yurak bo‘lmachasi va qorincha-
si o‘rtasidagi tutamni o‘ng oyoqchasi; 4–yurak vena 
bo‘shlig‘i va bo‘lmacha orasidagi tugun.

---

364
di. Qorinchalararo to‘siqni mushak qismida bu dasta o‘ng va chap 
oyoq chalarga bo‘linib, qorinchalar miokardida tugaydi.
Yurakdagi elektr hodisalar.
To‘qimalarda qo‘zg‘alishda hosil 
bo‘ ladigan elektr hodisalarni ta’sir toki deyiladi. Ular ishlayotgan 
yurak da ham hosil bo‘ladi, chunki qo‘zg‘algan qism qo‘zg‘alma-
gan qism ga nisbatan elektr manfiy bo‘ladi.
Yurakda bo‘layotgan hodisalarni elektrokardiograf yordamida 
qayd qilish mumkin. Bu usul elektrokardiografiya, yozib olingan 
egri chiziq esa elektrokardoigramma (EKG) deyiladi.
Odam tanasi suyuq o‘tkazuvchi bo‘lgani uchun yurakning bio-
toklari butun tana bo‘ylab o‘tkaziladi va ularni teri yuzasida qayd 
qilish mum kin. Bunda skelet mu shaklari ta’siri va toki halaqit ber-
masligi uchun bemorni kushetkaga yotqizib, tinch yotishi so‘ra-
ladi va elektrodlar qo‘yiladi. EKG yozib olish uchun potensiallar 
qo‘l-oyoqlardan va ko‘k rak qafasining ma’lum nuqtalaridan oli-
nadi (157-rasm).
Ko‘pincha, elektrodlar uchta standart 
usul bo‘yicha ulanadi. Birinchi usulda 
elek trodlar o‘ng va chap bilakning ich-
ki yuzasiga, ikkinchi usulda o‘ng qo‘l va 
chap oyoq, uchinchi usulda chap va qo‘l 
chap oyoqqa ulanadi. V harfi bilan bel-
gilangan ko‘krak (perikardial) unipolyar 
otvedeniyalarni yozganda nofaol (indif-
ferent) bitta elektrod chap oyoq terisiga, 
ikkinchi faol elektrod (158-rasm) ko‘krak 
qafasini oldingi yuzasidagi ma’lum nuq-
talarga (V
1
, V
2
, V
3
, V
4
, V
5
, V
6
) qo‘yiladi.
Bu otvedeniyalar
yurak mushak lari-
dagi buzilishlar joylashgan joyni aniq-
lashga yordam beradi. Sog‘lom odam 
EKG sida beshta tishcha: 
P, Q, R, S, T
bo‘ladi. 
P, R
va 
T
tish chalar yuqoriga qa-
ragan bo‘lib (musbat tishlar), 
Q
va 
S
tish-
chalar pastga qaragan (manfiy tishcha-