Himoyaga ruxsat etildi

 
1.2 Tijorat banklarida mehnatga haq to’lash hisobining nazariy asoslari. 
Ko’plab moliyaviy xarakteridagi muassasalarda xodimlar odatda o’zlariga 
berkitilgan bir xil texnologik operatsiyalarni bajaradi. Bunda bajarilgan ish, 
ko’rsatilgan xizmat va ish xaqining hisobi smena yoki oy bo’yicha tuziladigan 
yig’ma qaydnomalarda yuritiladi. 
Bunda asosiy hujjatga havola qilinadi. Mehnat va ish haqi bo’yicha birlamchi 
hisobga olish hujjatlari O’zRning «Buxgalteriya hisobi to’g’risida»gi qonunining 
9-moddasiga muvofiq quyidagi majburiy rekvizitlarga ega bo’lishi lozim
5
: 
- hujjatning nomi; 
- hujjat to’zilgan sana; 
- hujjatni to’zayotgan tashkilot nomi; 
- xo’jalik operatsiyasining mazmuni; 
- xo’jalik operatsiyasini natural va pulli shaklda aks ettirish ko’rsatkichlari; 
- xo’jalik operatsiyasini amalga oshirish va uni rasmiylashtirishning to’g’riligi 
uchun javobgar bo’lgan mansabdor shaxslarning nomi; 
- ko’rsatilgan shaxslarning shaxsiy imzolari; 
Vaqt va qilingan ishni xdsobga olish bo’yicha birlamchi hujjatlardagi 
qo’shimcha bandlar: 
- tabel raqami; 
5
O’zbekiston respublikasi “Buxgalteriya hisobi to’g’risida” Qonuni 30.08.1996 y. N 279-I 

---

14 
-xodimning razryadi; 
-bank xizmatining muddatlari; 
-sarf-xarajat hisobi ob’ektining kodi (bank xizmati, buyurtma, sarf-xarajatlar 
moddasi); 
-bank xizmatning nomi; 
-vaqt me’yori va bank xizmatining bahosi; 
- mehnat haqining miqdori va me’yor bo’yicha ishga sarflangan soatlar soni 
bo’lishi mumkin. 
Birlamchi hujjatlar rasmiylashtirilishi buxgalteriya tomonidan tekshiriladi va 
keyinchalik hisob-kitob uchun qo’llaniladi. 
Banklarda sarflangan mehnat, bajarilgan ish va xizmatlar hamda ular uchun 
hisoblangan mehnat (ish) haqini hisobga olishda dastlabki xujjatlarning qator 
shakllaridan foydalaniladi. 
Banklarda asosan vaqtbay va ish haqi to’langanligi va mehnat intizomini 
nazorat qilish, shuningdek vaqtidan foydalanish darajasini tahlil qilish maqsadida 
tabel’ hisobi qo’llaniladi. Tabel’ hisobi ish vaqtini hisobga olish tabeli (64 shaklda 
)da yuritiladi. Bank tizimida tabellarni umumiy bo’lim rahbari tomonidan olib 
boriladi. Tabelda bo’linmadagi barcha xodimlarning tabel’ raqamlari izchil 
ravishda ko’rsatilib, ularning har kungi ishga chiqishlari, ishlagan soat miqdori 
kayd qilinadi. Ishga chiqmagan kunlar esa tabelda shartli belgilar, masalan, «T»- 
ta’til, «K»- kasal, «S»- sasbasiz va x.k. tartibda aks ettiriladi. Tabelda xar bir 
xodim bo’yicha oy oxiriga va boshiga foydalanilmagan dam olish kunlarining 
miqdori ko’rsatiladi. Mehnat va unga haq to’lash bo’yicha zarur ma’lumotlarni 
olish uchun tabelda ma’lumotlar xar bir xodim bo’yicha; lavozimi, maoshi, toifasi, 
tabel’ raqami, sintaktik va analitik hisobi va haq to’lash turi ko’rsatiladi. 
Tabel’ hisobi ma’lumotlari xodimlarga mehnat (ish) haqi hisoblashda 
yagona asos bo’lib hisoblanadi. Xar bir xodimga tegishli haqini aniqlash uchun 
bajarilgan ishlarin hisobga olishga doir dastlabki xujjatlar xodimlar bo’yicha 
guruhlanadi.. 

---

15 
To’lov davridagi haqni jamlash hisoblashuv to’lov vedomostlari (73 shakl) 
yoki mehnat haqi bo’yicha hisoblashuvlar daftari (44 shakl)da amalga oshiriladi. 
Hisoblashuv to’lov vedomosti (mehnat haqi bo’yicha hisoblashuvlar daftari) 
mehnat haqi hisoblash va undan ushlanadigan chegirmalarni hisobga oladigan 
asosiy yig’ma xujjatdir. 
To’lov vedosti ish va
q
t
ini 
h
is
obga olish tabeli asosida xar bir xodimning 
me
h
nat 
h
a
q
i o’lchami belgilangandan sung tuziladi. Xuddi shunday 29896 
h
is
ob 
ra
q
am
ida ish 
h
a
q
iga nisbatan 
h
is
oblangan ajratmalar 
h
is
obga olinadi.
6
2-jadval.