7-b o b . X A L Q A R O M O L IY A M U N O S A B A T L A R I D A V A L U T A R I S K L A R I N I B O S H Q A R I S H 7.1. Valuta risklari tushu nchasin ing iqtisodiy m ohiyati va tu r-
lari.
7.2. Valuta riskining yuzaga kelish sabablari.
7.3. Valuta riskini boshqarish usullari va ularn in g m ohiyati.
7.1. Valuta risklari tushunchasining iqtisodiy mohiyati va turlari X alqaro iqtisodiy m unosabatlarning uzoq yillar m obaynidagi
tajribasi asosida tovarlar va xizm atlar, ekvivalent qiym atlar bilan
o ‘zaro alm ash in ish n in g o ‘zaro m anfaatli shakllari shakllandi.
X alqaro savdo-kredit va to ‘lov m unosabatlari h am m a vaqt
valuta hisob-kitoblari bilan qam rab olingan. Bu degani, tashqi
iqtisodiy faoliyatning subyekti hisob-kitoblarni lining uchun xori-
jiy hisoblangan valutada am alga oshiradi.
X alqaro shartn o m an i am alga oshirish davrida, bir qator
iqtisodiy o m illarning ta ’siri ostida shartnom adagi valuta kursi
boshqa valutalar kursiga nisbatan o ‘zgarishi kuzatiladi. Bu esa o ‘z
navbatida sh artnom ada ishtirok etuvchi ta ra flarn in g m a’lum bir
yo‘qotishlariga olib kelishi m um kin.
70-yillarning boshidan barcha davlatlarning erkin suzadigan
kurslar rejimiga o'tishi, tashqi iqtisodiy m unosabatlar sohasida
sezilarli salbiy oqibatlarga olib keldi. Bosbqacha qilib aytganda,
jahon bozorida valuta k urslarin in g erkin suzish sharoitida iq ti
sodiy m uvozanatsizlik kuchaydi.
Valuta riski deganda, tashqi iqtisodiy faoliyat jarayonida ayir-
boshlash kurslarining o ‘zgarishidan yoki boshqa turli valuta o pe-
ratsiyalarini am alga oshirilishida yuzaga kelishi m um kin b o ‘lgan
yo‘qotishlar (yoki darom ad olish) tushuniladi. Valuta risklari y u
zaga k elishining asosiy sababi — valuta kurslarining o'zgarishi
h iso b lanadi20.
20 A .V a h o b o v , N . Jum ayev, U .B u rxon ov. X alqaro m oliya m unosabatlari. — T.:
