Talaba-yoshlarning ijtimoiy oilaviy hayotga tayyorlashning

FOR SOCIAL AND FAMILY LIFE 
Abstract.
This article reveals the pedagogical and psychological features of preparing 
students for social family life, as well as attaching importance to the spiritual environment and 
moral issues in the family, the ways and peculiar aspects of growing up a person based on the 
traditions of their people and universal values are highlighted. 
Keywords:
family and society, life lessons, national values, national spiritual culture, 
spiritual heritage, tradition, Islam, sacred sources, the Holy Quran, hadiths. 
Oila va jamiyat bir-biriga chambarchas bog‘liq tushuncha bo‘lib, jamiyatning o‘zi ham 
oilalardan tashkil topadi. Oila esa o‘z o‘rnida jamiyat bag‘rida vujudga keladi, rivojlanadi. 
Jamiyatda oilaning o‘z vazifalari mavjud bo’lib uning mohiyati va vazifalari dunyodagi barcha 
xalqlar uchun bir xildir. Lekin uning tashkil topishi, taraqqiy etishi va oiladagi vazifalarni 
bajarish jarayonlari har bir xalqda alohida, o‘ziga xos xususiyatga egadir. Har bir xalq yaxlit 
dunyoninig bir bo‘lagidir, inson-insonga, xalqlar-xalqlarga o‘xshamaydi, bir-birini aynan 
takrorlamaydi, Har bir millat va elatning o‘ziga xos jihatlari mavjud bo‘lib, har bir xalqning o‘z 
ma'naviyati, milliy qadriyatlari va boy tarixiga egadir. 
Milliy qadriyatlar, har bir millatning o‘ziga xos xususiyatlari, xossalari, belgilari, 
alomatlarini ifodalovchi falsafiy tushuncha bo‘lib, o‘sha millat bosib o‘tgan ijtimoiy taraqqiyot 
jarayonida shakllangan milliy madaniy meros xazinasiga qo‘shgan hissasini, ulushini ifodalaydi. 
kafedrasi katta o’qituvchisi
Ishanova Muxayoxon Muxtarovna
Аndijon davlat chet tillar institute “Ijtimoiy -gumanitar fanlar, pedagogikava psixologiya” 
А

---

SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337 
1129 
Huddi shu milliy o‘ziga xoslik, millat madaniyatida, urf-odatlarida, rasm – rusumlarida, tarixiy 
xotirasida, tilida, dinida, yashash va fikrlash tarzida o‘z ifodasini topadi. Milliy qadriyatlar 
milliy ma’naviy madaniyat ifodasi bo‘lib, har bir millatning insoniylik xazinasiga qo‘shgan 
munosib hissasining hosilasidir. 
Ma'lumki, azaldan sharq mamlakat xalqlari ongida oilaning muqaddasligi, farzand 
tarbiyasida oilaning bеqiyos ro‘li asrlar davomida shakllanib kеlgan. Oilaga nisbatan millatning 
urf odat va an'analarini saqlash va davom etturuvchi dargoh sifatida qaralgan. Shunga ko‘ra 
oilani mustaxkamlashga astoydil kirishgan va o‘z naslini pok saqlashga, ta’lim-tarbiya ishlariga 
jiddiy e’tibor qaratib kelingan. 
Oiladagi ma’naviy muhit, axloq-odob masalalari katta ahamiyatga ega bo‘lib, inson o‘z 
millati an’analari va umumbashariy qadriyatlar asosidagina kamolotga erishadi. Xalqimizning 
axloq, andisha, sharm-hayo, halollik va pokizalik, inson qadr-qimmati, yaxshilik bilan yomonlik 
o‘rtasidagi muammolar haqida bahs yuritib, insonlarning kamolatga erishish yo‘lini yoritib 
boradi. Har bir inson bir olam bo‘lgani kabi uning axloq odobi ham juda murakkab olam desak 
yanglishmaymiz. Chunki, shaxsning ichki va tashqi olamini o‘rganish, bilish, taxlil qilish 
g‘oyatda murakkab, bu ruhiyat bilan bog‘liq holatdir. Axloqli, odobli komil insonda 
odamiylikning eng yaxshi fazilatlari: mehr-muhabbat, rahm-shavqat, adolatu-diyonat, hayoyu-
iffat, imon-e’tiqod kabilar mujassam bo‘ladi, ayni paytda shu xislatlarning aksi-beburd, axloqsiz 
kimsalar fe’lida ko‘rinadi. Har bir xalqning nufuzi va obro‘-shuhrati kishilarning axloq-odobi, 
yaxshi xislat fazilatlari bilan belgilanadi. 
Shaxs tarbiyasi haqida to‘xtalinar ekan, avvalo tarbiya oila o‘chog‘idan boshlanadi, 
shuning uchun bugungi kunda oila qurish arafasida turgan talaba yoshlarimizga oilaviy hayotga 
o‘z munosabatlarini adеkvat tasavvurlarini shakllantirish, ularga Islom dinining muqaddas 
manbalari Qur'oni karim va hadisi shariflarda oila muqaddasligi to‘g‘risidagi chaqiruvlarga
islom manbalarida oilani mustahkamlashga qanchalik chaqirilgan bo‘lsa, uni buzilishidan 
shunchalik qaytarilganligini uqdirilib borishilishi maqsadga muvofiqdir. Buning uchun talaba 
yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlash masalasiga alohida e'tibor qaratilish lozim. 
Bugungi kunda talaba yoshlarning ijtimoiy oilaviy hayotga tayyorlashda pеdagogik va 
pisixologik xususiyatlarini o‘rgatib borish va ularni oilaviy hayotga tayyorlash juda muhimdir. 
Chunki bola shaxsini shakllantirish uning tug‘ilishidan boshlanadi. Shuning uchun ularni oila 
muqaddas ekanligi bola tarbiyasida ota-onaning o‘rni va vazifalari haqidagi ma’lumotlar bilan 
boyitib borish zarur. Oliy ta’lim muassasalarida ta’lim olayotgan oila qurish yoshidagi 
talabalarga oilaviy munosabatlar harakteri, ota-onaning namunasi, ulardagi umumta’lim darajasi, 
umummadaniy saviyasi, hamda ularning pedagogik madaniyati va oilaviy hayotning tashkil 
etilishi ahamiyat kasb etadi. 
Oiladagi tarbiyani yuqoridagi xususiyatlarini hisobga olish, bolani axloqiy jihatdan 
tarbiyalashda, milliy axloqiy qadriyatlardan foydalanishning mohiyatiga, uning o‘ziga xosligi va 
ahamiyatini taxlil qilishga yordam beradi. Buning uchun ota – onalarning o‘zida milliy 
qadriyatlarga nisbatan munosabati o‘zgarmog‘i lozim. Milliy qadriyatlar va milliy o‘zlikni 
anglashda, xalqning ma’naviy merosidan, ota-bobolarimizning pand-nasihatlari, tajribalari 
asosida eng yaxshi va olijanob an’analar ruhida tarbiyalash, ularning dono fikrlari, turmush 
saboqlari davrlar g‘alviridan o‘tib, saralanib bizgacha etib kelgan o‘gitlarini ongiga, 
dunyoqarashi va shuuriga sindirib borilmog’i darkor. Shu bilan birga bolalarni xalq an’analariga 
o‘rgatishi ota-onalarining majburiy vazifasidir. 

---

SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337 
1130 
Bolani oilada tarbiyalash muhim ahamiyatga ega bo‘lib, Ota-onalar bolaning birinchi 
tarbiyachilaridir. Bolani oilada tarbiyalash murakab ijtimoiy-pedagogik jarayonidir. Oiladagi 
sharoit va muhit bola shaxsi shakilanishiga ta’sir ko‘satadi. Ota va ona o‘z bolasini 
ardoqlaydilar, erkalaydilar tashvish va qiyinchiliklardan asraydil. Ota-onalarning shaxsiy 
ibratlari-bolaning tarbiyasiga ta’sir ko‘rsatish muhim vositasidir. Uning tarbiyaviy ahamiyati 
bolaning taqlid etishga qiziqishi va havas qilishga asoslangan. Bilim va tajribalarga ega bo‘lmay 
bola kattalar qilganini takrorlaydi ularning xarakterlariga ta’qlid qiladilar. Ba’zan bolaning
oilada olgan tajribasi atrofdagi odamlarga nisbatan yagona o‘lchov belgisi bo‘lib qolgan.
Oila tarbiyasida to‘g‘ri yoki egri o‘sishga bog‘bon mehnati va mahoratiga bog‘liq. Egri 
o‘sayotgan niholning qaddini rostlab qo‘ymasa, u noto‘g‘ri o‘sadi. Yangi tug‘ilgan go‘dak 
tarbiyasi bilan shu yosh nihol holati o‘rtasida qandaydir o‘xshashlik mavjud. 
Bundan ko‘rinib turibdiki, axloq-odobning normalari – kattalarga hurmat, kichiklarga 
shafqat, halollik, rostgo‘ylik, mehnatsevarlik kabilar oiladan boshlanadi. Bu zikr qilingan 
pedagogik falsafiy tushunchalar oila rahbarining dunyoqarashi bilan chambarchas bog‘liqdir.