Avtomobillar
F_m
2
Yengil mashinalar:
Yopiq kuzovli
0,2 – 0,35
1,6 – 2,8
Ochiq kuzovli
0,4 – 0,5
1,5 – 2,0
Yuk mashinalari
0,6 – 0,7
3,0 – 5,0
Vagon tipidagi kuzovli
Avtobuslar
0,25 – 0,4
4,5 – 6,5
Poyga mashinalari
0,13 – 0,15
1,0 – 1,3
Havo qarshiligini yengish koeffitsiyenti
K
vibeg metodi
(avtomo bilning yetakchi g‘ildiragiga kuch ta’sir etmasa, ya’ni uzat-
malar qutisi neytral holda bo‘lgandagi harakati) yoki aerodinamik
trubada avtomobil yoxud uning modelini puflash bilan aniqlanadi.
27-rasm.
Avtomobilning
tortish xarakteristikasi.
R
T
R
T
I
R
T
II
R
T
III
I
v
v
T
max
v
ω
ΙΙ
ω
Ι
ω
ΙΙΙ
39
4.7. Avtomobilning tortish xarakteristikasi va harakat
tenglamasi
Tortish kuchi.
Avtomobilning tekis harakatida yarim o‘qlardagi
burovchi momentning yetakchi g‘ildiraklar radiusiga nisbati tortish
kuchi deyiladi.
R
T
= M
T
/ r
Avtomobil tortish kuchining har xil uzatmalarda uning tezligiga
bog‘liqlik grafigi tortish xarakteristikasi deyiladi.
Avtomobilning harakat tenglamasi unga ta’sir etayotgan barcha
kuchlarning bog‘liqligini ifodalaydi. Balandlikka chiqayotgan avtomo-
bilga tezlanish vaqtida ta’sir etayotgan kuchlarni ko‘rib chiqamiz.
28-rasm.
Balandlikka chiqayotgan avtomobilga tezlanish vaqtida
ta’sir etayotgan kuchlar.
Avtomobilning og‘irlik markaziga og‘irlik kuchi
G = m · g
, tezla-
nishga qarama-qarshi hamda ilgarilanma harakatlanuvchi, massalar
inersiya kuchi
P΄
u
ta’sir etadi.
P΄
u
=
m
a
,
bu yerda:
m
– avtomobil massasi (kg),
a
– avtomobilning tezlanishi
(m/s
2
).
Avtomobilning g‘ildiraklariga
M
k1
,
M
k2
g‘ildirashga qarshilik
momentlari ta’sir qiladi. Yo‘l tomonidan normal
R
z1
,
R
z2
va urinma
R
x
1
,
R
x
2
reaksiyalar ta’sir qiladi. Havoning qarshilik kuchi
P
v
yel-
kan
lik markazi h
b
balandlikda ta’sir qiladi. Bundan tashqari,
40
avtomobildagi tirkamaning harakatiga qarshilik kuchi
P
pr
qo‘yilishi
mumkin.
Hamma kuchlarni yo‘l tekisligiga proyeksiyalaymiz:
R
x
2
–
R
x
1
–
P
u
–
P
n
–
P
v
–
P
pr
= 0,
yakka avtomobil uchun
R
x
2
–
R
x
1
–
P
u
–
P
n
–
P
v
= 0.
(
R
z1
+
R
z2
)
f = P
k
bo‘lganligi uchun umumiy holda avtomobilning harakat tenglamasi
quyidagicha yozilishi mumkin:
P
T
– P
u
– P
v
– P
g
= 0.
Dostları ilə paylaş: |
