44
b) kelishik affikslari bilan qo’llanadi:
Seniң ishqыңda sayrarg’a Xarazmiy...
(MN)
.
Bizniң kelүrimizni eshitib, qachыb bu aytыlg’an uch yurtg’a bardыlar
(SH.tar.)
.
3.
-r
affiksli sifatdosh ko’makchilar bilan qo’llanadi:
Olturur uchun qabыl yer
erdi (BN)
.
Өlmәsdin burun achыb kөzүmni..(Navoiy FSH).
-g’u/-gү (-qu/-kү)
affiksli sifatdosh. Qo’llanishi, ma’no va funksiyalari:
1. Atributiv pozitsiyada qo’llanib,
aniqlovchini ifodalaydi, Bunda
-g’u/-gү
affiksli sifatdosh atributiv oborotni tashkil etadi va bunday
oborotlarda sifatdosh
formasidagi fe’ldak anglashilgan ish-harakatning sub’ekti ikki xil yo’l bilan
ifodalanadi:
a) aniqlanmish vazifasida kelgan so’z
-gu/-gү
affiksli sifatdosh ifodalagan ish-
harakatning sub’ekti bo’ladi:
Menim ilkimdin k e l m ә g ү ish bilgүrdi (TF)
.
Tuzub
yettilәr av a v l a g’
u yergә (XSH)
;
b)-g’u/-gү
affiksli
sifatdosh
anglatgan
ish-harakatning
sub’ekti
aniqlanmishdagi egalik affiksi orqali ifodalanadi:
S ө z l ә g ү k ү c h ү m yoq (QR)
.
Seniң y e g ү ashың seni Xizr yalavach tabaru bashlag’ay (TF)
.
2.
-g’u/-gү
affiksli sifatdosh ot o’rnida qo’llanganda
otga xos grammatik
belgilarga ega bo’ladi va shunga muvofiq har xil sintaktik funksiyalarni bajaradi:
Qayda barg’usыnы bilmәgәylәr (TF). Na qыlg’usы bilmәs boldы (NF).
-g’uchы/-gүchi (-quchы/-kүchi)
affiksli forma
Dostları ilə paylaş: