3 ‒ mavzu. Ma’lumotlar bazasi va uni boshqarish tizimlari Reja

Qiymatlar ro’yhatidan iborat bo’lgan maydon.
Bu maydon bir qancha 
qiymatlardan iborat bo’lgan ro’yhatdan tanlangan aniq bir qiymatni saqlaydi. 
Jadvallar orasidagi munosabatlar ishonchli ishlashi va bir jadvaldagi yozuv 
orqali ikkinchi jadvaldagi yozuvni topish uchun jadvalda alohida maydon — 
unikal 
maydon
bo’lishini ta’minlash kerak. 
Unikal maydon
— bu qiymatlari takrorlanmaydigan maydondir. 
Ma’lumotlar bazasi arxitekturasi
Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimini qanday bo’lishini (qurilishi) 
o’rganishdagi ilmiy izlanishlar, ularni amalga oshirishni xilma xil usullarini taklif
qildi. Bulardan eng hayotiysi, amerika standartlashtirish kommiteti ANSI 
(American National Standarts Institute) tomonidan taqdim etilgan MB sini uch 
bosqichli tashkil qilish bo’lib chiqdi. 
Tashqi 
bosqich 
 
Konseptual 
bosqich 
 
Fizik 
bosqich 
1. 
Tashqi bosqich
– eng yuqori bosqich, bunda har bir model o’zini ma’lumotlar 
tasvir qabul qiladi. Har bir ilova, o’ziga kerakli zarur bo’lgan ma’lumotlarni ko’radi 
va qayta ishlaydi. Masalan, ishchilarni malakasi bo’yicha taqsimlash tizimi, 
xizmatchi malakasi haqidagi ma’lumotlarni ishlatadi, uni oklad, manzili, telefoni 
haqidagi axborotlar qiziqtirmaydi va aksincha, oxirgi ma’lumotlar xodimlar bo’limi 
qism tizimida ishlatiladi.
2. 
Konseptual bosqich
– markaziy boshqarish zvenosi bo’lib, bunda MB eng
umumiy holda tasvirlanib, u shu MB bilan ishlaydigan barcha ilovalar ishlatiladigan 
ma’lumotlarni qamrab oladi. Umuman konseptual bosqich MB yaratilgan predmet
sohani umumlashgan modelini akslantiradi. Bu model ob’yektlarning muhim 
xossalarini akslantiradi.
Ma’lumotlarni 
tashqi modeli 1 
Ma’lumotlarni 
tashqi modeli 2 
Ma’lumotlarni 
tashqi modeli 3 
Konseptual model 
Ma’lumotlar bazasi 

---

3. 
Fizik bosqich
– fayllarda joylashgan ma’lumotlarni tashqi axborot 
saqlovchilarida joylashishini belgilaydi. Bu arxitektura ma’lumotlar bilan 
ishlaganda mantiqiy va fizik mustaqillikni ta’minlab beradi. 
Mantiqiy mustaqillik bitta ilovani o’zgartirishni, shu baza bilan ishlaydigan boshqa 
ilovani o’zgartirmasdan amalga oshirishni bildiradi. Fizik mustaqiliylik, 
saqlanuvchi ma’lumotlarni bir qattiq diskdan boshqasiga ko’chirganda uni ishlash 
qobiliyatini saqlab qolgan holda o’tkazishni bildiradi.