Tálim bilimlendiriw sistemasında kompyuter texnologiyalarınan paydalanıw

Baylanıs ótkeriw waqtın basqarıw basqıshı
(Session, сеансовый 
уровень) baylanıs ótkeriw waqtın basqaradı (yaǵnıy baylanıstı ornatadı, 
tastıyıqlaydı hám tamamlaydı). Bul basqıshta abonentlerdiń logikalıq atamaların 
tanıw, olarǵa baylanıs huquqın baqlaw wazıypaları da júklenedi. 

Transportlı basqıshı
(Transport, транспортный уровень) paketti qátesiz 
hám joǵaltpastan, kerekli izbe-izlikte jetkerip beriwdi ámelge asıradı. Usı jerde 
jáne uzatılıp atırǵan maǵlıwmatlardı paketke jaylastırıw ushın bloklarǵa 
bólistiriledi hám qabıl etilgen maǵlıwmat qayta tiklenedi. 

Tarmaqlı basqıshı
(Network, сетевой уровень) bul basqısh paketlerin 
adresslew, logikalıq atamaların fizik tarmaq adressine ózgertiw, kerisinshe paketti 
kerekli abonentke jiberiw baǵdarın tańlawǵa (egerde tarmaqta bir neshe baǵdar bar 
bolsa) juwapker. 

Kanallı basqıshı yamasa uzatıw jolın basqarıw basqıshı
(data link, 
канальный уровень), bul basqısh standart kórinistegi paket dúziwge baslaw hám 
de tamam bolıwın basqarıw maydanın paket quramına jaylasıwına juwapker 
esaplanadı. Usı jerde jáne tarmaq baylanıw, uzatıwdaǵı qátelerdi anıqlaw hám jáne 

---

87 
qabıl etiw qurılmasına qáte uzatılǵan paketlerdi qaytadan uzatıwdı basqarıw 
ámelge asırıladı. 

 Fizik basqısh
(Physical, физический уровень)- bul modeldiń eń tómengi 
basqıshı bolıp, uzatılıp atırǵan maǵlıwmattı signal úlkenligine kodlastıradı, uzatıw 
sharayatına qabıl etiwdi hám keri kodlawdı ámelge asırıwǵa juwap beredi. Usı 
jerde jáne jalǵanıw qurılmalarına, razyomlerge, elektr boyınsha sáykeslendiriw, 
jerge jalǵaw, tosıqlardan qorǵaw hám t.b. talaplar anıqlanadı.
Modeldiń tómengi eki basqıshınıń (1 hám 2) wazıypasın ádette qurılmalar 
orınlaydı (2 basqısh wazıypasın bir bólgin tarmaq adapteriniń programmalıq 
drayveri orınlaydı). Tap sol basqıshlarda tarmaq topologiyası, uzatıw tezligi, 
maǵlıwmat almasıwdı basqarıw usılı hám paker formatı (ólshemi) yaǵnıy tarmaq 
túrine durısbaylanıslı kórsetkishler anıqlanadı (Ethernet, Token-Ring, FDDI). 
Joqarı basqıshlar tuwrıdan-tuwrı qanday da bir anıq qurılma menen islemeydi, 
solay eken 3-4-5 basqıshlar qurılma qásiyetlerin esapqa alıwı múmkin. 6 hám 7 
basqıshlar ulıwma qurılmalarǵa hesh qanday baylanısı joq. Tarmaq qurılmalarınan 
birewin basqa hesh bir qurılma menen ózgertken jaǵdayda da olar bunı hesh waqıt 
sezbeydi.
2-basqıshda (kanal basqıshı) eki basqısh astına ajıraladı. 
