Основы пакета

 
45
Tizimli shina. Tizimli shina–kompyuterning asosiy interfeys tizimi bo‗lib, u 
barcha qurilmalarning o‗zaro ulanishi va aloqasini taʻminlaydi. Tizimli shinaning 
tarkibi quyidagilardan iborat: 
- axborotlarning kodli shinasi (AKSh), operandani sonli kodlar 
razryadlarining barchasini parallel uzatish uchun simlar va sxemalardan iborat; 
- manzillarning kodli shinasi (MKSh), tashqi qurilmaning kiritish-chiqarish 
portini yoki asosiy xotira yacheykasining manzil kodlar razryadlarining barchasini 
parallel uzatish uchun simlar va sxemalardan iborat;
- ko‗rsatmalarning kodli shinasi (KKSh), mashinaning barcha bloklariga 
ko‗rsatmalarni (boshqarish signallari, impulslari) uzatish uchun simlar va 
sxemalardan iborat;
- manba shinasi, ShK bloklarini elektr energiyasi bilan ta‘minlash tizimiga 
ulash uchun simlar va sxemalardan iborat. 
Tizimli shina axborot uzatishning uch yo‗nalishini ta‘minlaydi: 
mikroprotsessor va asosiy xotira o‗rtasida; 
mikroprotsessor va tashqi qurilmalarning kiritish-chiqarish portlari o‗rtasida; 
asosiy xotira va tashqi qurilmalarning kiritish-chiqarish portlari o‗rtasida 
(xotiraga bevosita ega bo‗lish ish tartibida). 
Barcha 
bloklar, 
aniqrog‗i, 
ularning 
kiritish-chiqarish 
portlari 
unifikatsiyalashtirilgan mos razyomlar orqali shinaga bir xil ulanadilar: bevosita 
yoki kontroller (adapterlar) orqali. Tizimli shinani boshqarishni mikroprotsessor 
tomonidan bevosita yoki ko‗pincha qo‗shimcha mikrosxema shina kontrolleri 
orqali ulanadi, u asosiy boshqarish signallarini hosil qiladi. 
Asosiy xotira. Asosiy xotira (AX) axborotni operativ saqlash va 
mashinaning boshqa bloklari bilan axborot almashish uchun mo‗ljallangan. Asosiy 
xotira ikki turdagi xotira qurilmasidan iborat: doimiy xotira qurilmasi (DXQ) va 
operativ xotira qurilmasi (OXQ). 

---