Хalqarо munosabatlar va diplоmatiya tariхi fanindan ma’ruza matnlari

Sargon I davri diplomatiyasi 
Shumeriylar janubi bilan semitlar shimoli 
o’rtasida muttasil davom qilgan kurash, pirovardida, semitlar shimolining g’alabasi 
bilan tugagan. Semitlarning Akkad davlatini dastlab qurgan Sargon I SHumerni 
o’ziga buysundirgan va Mesopotamiyatging anchagina qismkni o’z xokimiyati 
ostida birlashtirgan Sargon I katta siyosiy guksak bo’lganbo’lsa kerak, chunki 
uning xaqidagi xotiralar yaxshisaqlanib qolgan va she’riy afsonalar to’plamida aks 
ettirilgan. SHunday afsonalardan birida Sargonningtashlandiq bola bo’lganligi 
xikoya kilinadi. Sargonning onasi kambagal xotin bo’lgan vao’z ug’lini bokishga 
imkoniyati bo’lmagan. SHuning uchun ham onasi uni qamishdan o’rilgan savatga 
solib, Frot daryosi bo’yiga olib kelib bir joyga bekitib qo’ygan. Akki degan 
meshko’p chaqaloqni topib olib, unga tarbiyalagan va bog’bon qilib yetishtirgan. 
Ma’buda Ishtar Sargoni yaxshi ko’rib kolib, uni Akkad podshosi qilib qo’ygan. 
SHunday qilib, bu afsonaga ko’ra, Sargon davlat xokimiyatini zo’rlik bilan qo’lga 
kiritgan, yangi dinastiya tuzgan, binobarin, podsholik taxtiga utirishga o’z 
xuquqini qonuniy yo’l bilan asoslash imkoniyatiga ega bo’lmaganligidan, Sargon 
o’zini bosh ma’buda Ishtarning yaqin odami deb e’lon qilgan. Savdo-sotiq ishlarini 
mustaxkamlash maqsadda o’nlik sanoq sistmasiga qisman asoslangan yagona 
uzunlik o’lchovi va ogirlik ulchovi sisqmasi belgilangan. Xarbin siyosatning 
rivojlanishi munosabati bilan Sargon «har kuni Sargon oldida ovqatlanadigan» 
5400 jangchidan iborat doyimiy qo’shin tuzgadi. Bu doimiy qo’shin Sargon 
ixtiyorida bo’lgan va unga bir qancha katta istilolarni amalga oshirishga lmkon 
bergan katta-katta armiyalarning yadrosi bo’lgan.Sargon dastavval Akkadda o’z 
xokimiyatini mustaxkamlash vazifasini qo’ygan. Shu maqsad bilan Akkadning eng 

---

qudratli shahri bo’lgan Kishni zabt etgan, lekin uning mustaqilligini saqlab 
kolgan.Butun Akkadning xokimi sifatida o’z obro’sini mustakamlash maqsadda 
bo’lsa kerak, Sargon o’zini «Kish podshosi» va «Akkad podshosi» deb 
atagan.Sargon Akkadda juda mustaxkamlanib olib, butun SHumerniuzil-kesil 
bo’ysundirish maqsadda o’zining butun diqqatini janmubga qaratgan. Sargon 
janubga qo’shin tortib borib, Lugal-zaggisi qo’shinlarini va Lugal-zaggisini qo’llab 
– quvvatlagan 50 patesini tor-mor qilgan. Sargon Lugal-zaggisining o’zini asir 
qilib, Nippurga keltirgan va uni xudo Enlilga kurboy qilgan bo`lishi ham extimol.