Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev
Marketingda narx turlari va ularni qo‘Ilashning
Yüklə 4,95 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
10.2. Marketingda narx turlari va ularni qo‘Ilashning
o ‘ziga xos xususiyatlari Barcha tijorat va k o ‘plab notijorat tashkilotlar o ‘zlarining tovarlari va xizmatlarining narxini eng asosiylaridan biri sifatida aniqlash muam- m osiga duch kelmoqdalar. Baholashda umumiy y o ‘nalishni tanlash, sotish hajmini oshirish, tovar ayirboshlash hajmini oshirish, ishlab chiqarishni k o ‘paytirish va korxonaning bozor mavqeini mustahkamlash maqsadida yangi va mavjud b o ig a n mahsulotlar, ko‘rsatilgan xizmatlar narxini aniqlashning asosiy yondashuvi marketing asosida ta ’minlanadi. Narxlar kompaniya marketingining asosiy tarkibiy qismlaridan biridir. Ular kompaniya faoliyatining boshqa jihatlari bilan chambarchas b o g liq , erishilgan tijorat natijalari ko‘p jihatdan narx darajasiga b o g liq . Narx, albatta, iste’molchi uchun mahsulot qiymatini 2 1 4 idrok etish bilan bog'liq. Yangi mahsulotga o ‘tish paytida xarajatlaming asosiy manbalari iste’molchining mahsulot, yetkazib beruvchi, sotib olish jarayonining yangi xususiyatlariga muvofiq o ‘zgarishi bilan bog‘liq xarajatlar (shu jum ladan psixologik) hisoblanadi. Mahsulot tannarxi narx va talabga ta ’sir qiluvchi eng muhim omillardan biridir. Mahsulot tannarxi qancha past bo‘lsa, biznes eng yaxshi narxni belgilashi kerak. H ar bir kompaniya xarajatlami kamaytirishga intilishi kerak. Har bir sotuvchi o ‘zi ishlaydigan mahsulotlaming narxini bilishi shart. Xarajatlar biznesmen modelining bir qismidir.Musobaqa. Narxga ta ’sir qiluvchi eng kuchli omil. Marketingni yaxshi biladigan bitta bilimdon kishi, raqobatchilar narxlami belgilashlarini aytishdi. Bu bilan bahslashish qiyin. Raqobat narxga kuchli ta ’sir qiladi: k o ‘proq raqobatchilar - past narx va aksincha, kamroq raqobatchilar - k o ‘proq narx. Lekin, har doim ham emas. Tashkilotning maqsadlari va strate- giyalari. Har bir kompaniya daromadni maksimal darajada oshirishga intiladi va buning uchun turli xil mahsulotlar va narxlar bilan mos keladigan mahsulot portfelidan foydalanadi. Tashkilotning strategik maqsadlariga qarab, tegishli narxlash strategiyasi tanlanadi: yangi bozorga kirish, mavjud bo‘lgan talabni rag‘batlantirish. Narxlar strate giyasi umumiy strategiyaning maqsadlariga mos kelishi juda muhimdir. M aqsadli auditoriya va bozor hajmi. Liderlar va talablam ing umumiy soni ham narxga ta ’sir qiladi. Bozor hajmi qanchalik katta b o ‘lsa, u yanada jozibali bo‘ladi. Katta bozor k o ‘plab raqobatchilarni jalb qiladi. Shuning uchun bozor va uning imkoniyatlarini sinchkovlik bilan o ‘rganish narxlami belgilashdan oldin va eng yaxshi variantni tanlashda yordam berishi kerak. A n’anaviy ravishda narxga va shunga mos ravishda sotish darajasiga ta ’sir qiluvchi boshqa omillar mavjud. Bular biznesga ta ’sir qilmaydigan k o ‘rinadi, ammo boshqa tomondan bayramlarda chegirmalar kunini yaratish misollari - buning aksini k o ‘rsatmoqda. Narxga ta ’sir qiluvchi asosiy omillami bilib, siz maqbul narxni belgilashingiz mumkin. Eng maqbul narx - bu korxona yoki tashkilot kerakli foyda olish uchun zarur miqdorda daromad oladigan xaridorlarni jalb qilishi mumkin b o ‘lgan narx. Ideal holda, bu mahsulot arzon narxga ega b o ‘lishi kerak, bu bozorda m a’lum bo ‘lishi, uni iste’molchilar yoqtirishi, iste’molchilar uni sotib olishni xohlashlari va u barcha raqobatchilarning eng yuqori savdo m aijasiga ega b o ‘lishi kerak. Taniqli amerikalik professor va savdo, marketing va biznesni boshqarish 215 bo'yicha psixologik va motivatsion kitoblaming muallifi Brayan Treysi bu haqida yaxshi hikoya qiladi. Bir kuni, Garvard universitetida turli millatlararo korporatsiyalarning rahbarlari bilan uchrashuvda u tinglovchilardan "narxni kim belgilaydi?" K o ‘pchilik, ularning ichida birinchi menejerlar, moliya va tijorat direktorlari, men va men deb javob bera boshladilar. Bunga javoban Brayan chuqur adashganliklarini aytdi. Raqobatchilar narxlami belgilashadi. A niqrog‘i, raqobat narxlami belgi laydi. Shuning uchun narxlami belgilash asoslarini bilish narxlami samarali o ‘m atishi va foyda keltirishi mumkin. Iqtisodiyotda amal qilib turgan barcha narx turlari narx tizimini tashkil qiladi. Narxlar tizimida ularning ayrim turlarining iqtisodiy mazmunini qisqacha qarab chiqamiz. Yüklə 4,95 Kb. Dostları ilə paylaş:
|