179
√
√(
)
(
)
,
bu yerda
n
f
i
l
k
,
,
2
,
1
,
,
,
.
Bu
koordinatalarni
topish
uchun
(
)
√
ning barcha mumkin boʻlgan qiymatlarini
tekshirib chiqish va minimal qiymatga ega juftlikni topish siklik
algoritmidan foydalanish mumkin.
Soʻngra uchlari
va
oraliq 1:2:1
nisbatda uchta
qismga boʻlinadi, ya‘ni birinchi taqsimot punktining koordinatalari
koordinatalari
(
)
va
(
)
boʻlgan punktda joylashgan, bu
yerda:
⁄
;
⁄
;
⁄
;
⁄
.
Bu taklif qilingan sxema taqsimot punktlarining geografik
markazlarini topadi.
Ammo
bizning fikrimizcha, punktlarning quvvatlarini ham e‘tibor
olish transport xarajatlarini qisqartirish imkonini beradi. Buning uchun
(1) formulani quyidagi shaklda oʻzgartirish kerak boʻladi:
√
√(
)
(
)
Taqsimot omborlarining eng chekka yetkazish punktlarga nisbatan
joylashuvi omborning punktlar uchun bir xilligi shartiga mos keladi.
Punktlar quvvatini ham hisobga olish umumiy transport xarajatlarini
qisqartirish imkonini beradi. Bu esa omborlarni
yetkazish punktlariga
biriktirib qoʻyish imkonini beradi.
Koordinatalarni topishning yuqoridagi usullari evristik xarakterga
ega. Agar omborlar joylashuvini aniqlashda transport xarajatlari
minimumi kriteriyasidan kelib chiqilsa, optimizasion «joylashtirish
masalasi» yuzaga keladi:
Ikkita ombor joylashuv koordinatalarini topish talab qilinsin:
k
k
y
x
,
va
l
l
y
x
,
. Belgilashlar kiritamiz:
180
{
va
.
(
) -
k
(
l
) ombor hajmi.
Yechim mavjud boʻlishi uchun ushbu shartlar
bajariladi deb faraz
qilamiz:
i
i
l
S
k
S
Q
Q
Q
max
va
l
S
k
S
n
i
i
Q
Q
Q
Q
1
,
i
i
i
i
Q
Q
Q
min
max
.
Koordinatalari
k
k
y
x
,
va
l
l
y
x
,
boʻlgan taqsimot omborlariga
mahsulot yetkazishning umumiy transport xarajatlari funksiyasining
minimumiga erishtiruvchi
k
k
y
x
,
,
l
l
y
x
,
,
l
i
r
va
k
i
r
larni
topish talab
qilinadi, ya‘ni
∑
(
(
√
√
))
(3)
cheklovlari esa
∑
,
∑
.
Hisoblash uchun olingan qiymatlar:
∑
∑
Bu masala yechimi boʻlgan taqsimlovchi omborlar oʻrnini
koordinatalar boʻyicha metrik hisoblashlar bilan geografik aniqlashni
yangi transport tarmogʻini loyihalashda hamda zich transport tizimi
mavjud boʻlganda qoʻllash maqsadga muvofiq. Shuningdek yechimni
analitik usulda olish qiyin boʻlganligi uchun
iteratsion sonli metodlarni
qoʻllash mumkin. Buni esa dasturiy vositalar (masalan MS Excel)
yordamida amalga oshirish qulay.
Masalaning berilgan sonli qiymatlari va hisoblash natijalari quyida
keltirilgan:
Ishchi varaq yacheykalari uchun hisoblash fomulalari 1-jadvalda,
«Poisk resheniya» oynasi parametrlari esa 7-rasmda keltirilgan.
Rasmdan koʻrinadiki ikkita taqsimot ombori tashkil qilish uchun jami
xarajatlar 63246,2 sh.b. ni tashkil qilar ekan.
181
13.7-rasm. Ikkita taqsimot ombori uchun hisoblashlar
Taqsimot omborlarining (89,5; 79,2) va (33,7; 33,4) koordinatalari
esa 13.8-rasmda keltirilgan.
13.5-jadval. Yacheykani hisoblash formulalari
Yachey
ka manzili
Hisoblash formulasi
G2
=1-F2
H3
=D2*E2*(F2*(($F$8-B2)^2+($F$9-
C2)^2)^(1/2)+G2*(($F$10-B2)^2+($F$11-C2)^2)^(1/2))
J2
=$D2*F2
K2
=$D2*G2
H8
=SUMM(H2:H7)
J8
=SUMM(J2:J7)
K8
=SUMM(K2:K7)
D12
=SUMM(D2:D7)
D13
=MIN(D2:D7)
D14
=MAKS(D2:D7)
D15
=D12/2
D16
=D15+D13+D14
J13
=120+5*J8+0,02*J8^2
J15
=120+5*K8+0,02*K8^2